سابقه و هدف: آلودگی به فلزات یکی از مشکلات مهم زیست محیطی و یکی از نگرانی‌های مهم بهداشت مواد غذایی به شمار می‌آید. در سراسر جهان، ماهیان خاویاری یک منبع مهم تأمین غذا و ایجاد اشتغال و درآمد می‌باشند. در پژوهش حاضر، غلظت کادمیوم، نیکل، وانادیوم و روی در بافت‌های خوراکی و غیر خوراکی دو گونه، فیل ماهی (Huso huso) و ازون برون (Acipenser stellatus) جمع‌آوری شده از حوضه جنوبی دریای خزر در بهار سال 1390 انجام شد. همچنین ریسک ناشی از مصرف عضله این ماهیان برای انسان نیز مورد ارزیابی قرار گرفت. مواد و روش‌ها: نمونه‌های دو گونه ماهیان خاویاری، فیل ماهی (4n=)، ازون برون (8n=) را از مراکز مهم صید ماهیان خاویاری بخش جنوبی دریای خزر واقع در استان‌های گیلان و گلستان جمع‌آوری گردیده و تا آنالیز شیمیایی در فریزر در دمای ºC20- درجه سانتی‌گراد نگهداری شدند. اندازه‌گیری میزان غلظت فلز روی با دستگاه طیف سنجی جذب اتمی با شعله مدل (Shimadzu, AA-670) و غلظت کادمیوم، نیکل و وانادیوم با دستگاه طیف سنجی جذب اتمی مجهز به سیستم گرافیتی مدل (Shimadzu, AA-670G) تعیین گردید. یافته‌ها: بالاترین غلظت فلزات کادمیوم، وانادیوم و نیکل (به ترتیب 32/0 ± 70/1، 23/0 ± 87/0 و 44/1 ± 71/2 میکروگرم بر گرم وزن خشک) در بافت کبد ماهی ازون برون و بیشترین غلظت فلز روی (87/51 ± 26/182 میکروگرم بر گرم وزن خشک) در قلب فیل ماهی است (05/0p<). کمترین غلظت فلزات روی و کادمیوم (به ترتیب 90/4 ± 82/16 و 002/0 ± 006/0 میکروگرم بر گرم وزن خشک) در عضله ازون برون و کمترین غلظت فلزات نیکل و وانادیوم (02/0 ± 08/0 و 03/0 ± 17/0 میکروگرم بر گرم وزن خشک) به ترتیب در قلب ازون برون و قلب فیل ماهی مشاهده گردید (05/0p<). استنتاج: میانگین غلظت کادمیوم، وانادیوم و روی از حد استاندارد تعیین شده توسط سازمان کشاورزی، ماهیگیری و غذایی انگلستان MAFF (2000) و سازمان بهداشت جهانی (WHO) پایین‌تر می‌باشد. حد استاندارد فلزات کادمیوم، وانادیوم و روی به ترتیب 2/0، 5/0 و 50 میکروگرم بر گرم می‌باشد. بنابراین به دلیل پایین بودن غلظت‌های به‌دست آمده از حد مجاز، مصرف عضله این ماهیان خطری جدی برای سلامتی مصرف کنندگان نخواهد داشت.

واژه‌های کلیدی: ارزیابی ریسک، ازون برون، فیل ماهی، فلزات، دریای خزر

متن کامل [PDF 175 kb]   (2988 دریافت)