سابقه و هدف: اسپری استنشاقی، اثرات درمانی داروها را در بیماری های مزمن راه های هوایی به حداکثر می رساند و دارای عوارض جانبی کم تری نسبت به سایر روش ها می باشد. با توجه به تعداد زیاد افراد استفاده کننده از اسپری استنشاقی مدرج شده بر اساس مقدار (MDI, Metered Dose Inhaler) و گزارش شیوع بالای کاربرد نامناسب در بیماران و مراقبان بهداشتی (پرستار، پزشکان عمومی و ... )، تحقیق فوق طراحی گردید تا به ارزیابی مهارت بیماران و پرستاران در استفاده از MDI و بررسی تاثیر روش آموزش شفاهی و عملی در زمینه کاربرد MDI در پرستاران بپردازد.
مواد و روش ها: در مرحله اول این مطالعه که به صورت مقطعی (Cross-sectional) انجام شده است 110 نفر شامل 55 پرستار و 55 بیمار با روش نمونه گیری غیر تصادفی و هدفدار از بیمارستان های آموزشی- درمانی شهرستان ساری انتخاب شده اند. براساس چک لیستی که بر مبنای 100-0 امتیازبندی شده بود میزان مهارت آن ها بررسی و امتیازدهی گردید. مرحله دوم تحقیق که به صورت کارآزمایی بالینی (Clinical trial) انجام گردید، 55 نفر پرستار که در مرحله اول امتیاز کامل از مهارت کاربرد MDI کسب نکردند به صورت تصادفی در دو گروه آزمون (25 نفر) و شاهد (30 نفر) قرار گرفتند. آموزش شفاهی و عملی کاربرد MDI فقط برای گروه آزمون اجرا گردید و بعد از سه هفته مجددا از پرستاران در هر دو گروه خواسته شد است که آن را به اجرا درآورند. سپس یافته ها با استفاده از نرم افزار آماری (14) SPSS و آزمون های T زوج، مربع کای، پیرسون، آزمون T و همچنین آمار توصیفی مورد تجزیه و تحلیل و تفسیر واقع گردید.
یافته ها: میانگین امتیاز مهارت بیماران در کاربرد MDI، 63 ± 37 بوده و با جنس رابطه معنی داری نداشته است (P=0.07 , X2 = 6.96). کم ترین میزان مهارت مربوط به آرام بودن دم (52.7 درصد) و هماهنگی بین انجام دم و خالی کردن اسپری (%52.8) بوده است. صد درصد بیماران و پرستاران حداقل در یکی از مراحل دارای نقص مهارت بودند. میانگین امتیاز مهارت پرستاران در کاربرد MDI، 51 ± 21.2 و کم ترین میزان مهارت مربوط به انجام یک بازدم عمیق و نگه داشتن اسپری در فاصله 2.5-5 سانتی متری دهان (21.8 درصد) بوده است. در مرحله دوم تحقیق اختلاف معنی داری در میانگین مهارت کاربرد MDI بین قبل و بعد از آموزش در گروه آزمون با استفاده از t زوج مشاهده گردید (P=0.0001 , T = -8.19). همچنین بین دو گروه آزمون و شاهد بعد از آموزش در میانگین مهارت کاربرد MDI اختلاف معنی دار وجود داشت (P=0.0001 , T=16.26).
استنتاج: نتایج این مطالعه نشان داد میزان کاربرد صحیح اسپری توسط بیماران بهتر از پرستاران بوده است و آموزش شفاهی و عملی استفاده صحیح از MDI می تواند در ارتقا مهارت پرستاران موثر باشد.