سابقه و هدف: نظر به بالا بودن میزان مراجعات مستقیم و خارج از سیستم ارجاع بیماران به بیمارستان ها که هم موجب ازدحام و شلوغی این مراکز ارائه خدمات تخصصی و هم موجب بیکاری و بلااستفاده ماندن خدمات درمانی پیش بینی شده در مراکز بهداشتی و درمانی سیستم شبکه می گردد، به منظور تعیین مهمترین علل مراجعه مستقیم و خارج از سیستم ارجاع این تحقیق روی مراجعین بیمارستان های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مازندران در سال 77 انجام پذیرفت.
مواد و روش ها: تحقیق به روش توصیفی بر روی 400 نفر از مراجعین که 330 نفر آنان موارد غیر ارجاعی و 70 نفر موارد ارجاعی بوده اند انجام گرفت که ازنظر نوع مراجعه با یکدیگر تفاوت داشته و از لحاظ متغیرهای منطقه محل سکونت (شهری و روستایی)، میزان آگاهی ، تکرار مراجعات و وضعیت پرداخت هزینه خدمات مورد ارزیابی قرار گرفته اند. اطلاعات لازم از طریق پرسشنامه تنظیمی توسط پرسشگر در محل مراجعه و پذیرش بیماران از آنها یا از طریق افراد همراه تکمیل و جمع آوری گردید.
نتایج: این تحقیق نشان داد که اکثریت بیماران ارجاعی (1/87 درصد) از مناطق روستایی هستند و ارتباط بین منطقه محل سکونت و نوع مراجعه معنی دار می باشد (P=0). همچنین مشخص شد که در مراجعات تکراری میزان تمایل افراد به ارجاع به حدود نصف کاهش می یابد. 90 درصد بیماران ارجاعی ازنحوه برقراری ارتباط صحیح بین بیمارستان و مراکز بهداشتی و درمان آگاهی داشته درصورتی که این میزان دربیماران غیرارجاعی 6/35 درصد می باشد. ضمنا اغلب بیماران ارجاعی (1/77 درصد) افرادی هستند که تحت پوشش بیمه روستایی سازمان بیمه همگانی خدمات درمانی قرار دارند.
استنتاج: اعمال مدیریت و نظارت دقیق تر به منظور استفاده بهینه از امکانات خدمات بهداشتی و درمان موجود و توزیع آن براساس نیاز نواحی مختلف جغرافیایی ضرورت می باشد. ضمن این که دادن آگاهی به مردم در خصوص سیستم جامع خدمات بهداشتی ودرمانی کشور ونقش و وظیفه هریک ازواحدهای سطوح مختلف نیزدارای اهمیت می باشد. همچنین منوط نمودن کمک های مالی سازمان های بیمه گر یا سازمان های دیگری که به نوعی در هزینه خدمات بیمارستانی افراد جامعه مشارکت دارند به پیروی و رعایت سیستم ارجاع نقش موثری در موفقیت این سیستم دارد.