سابقه و هدف: میزان حاملگی های ناخواسته در سال های اخیر در اکثر کشورها افزایش یافته است. قرص های جلوگیری از بارداری، بعد از روش های سد کننده و طبیعی به صورت شایع در دنیا و ایران مورد استفاده قرار می گیرند. این مطالعه، جهت بررسی چگونگی استفاده از قرص های ضد بارداری (تداوم استفاده، موارد فراموشی و تعداد قرص های فراموش شده، رعایت فاصله زمانی عدم مصرف قرص، عوارض جانبی قرص و غیره) نوع ترکیبی (ال- دی) انجام شده است.
مواد و روش ها: در این مطالعه توصیفی مقطعی، 382 نفر از زنانی که جهت زایمان به زایشگاه های شهر بیرجند مراجعه نموده و قبل از حاملگی آخر حداقل سه ماه قرص ضد بارداری ترکیبی، نوع یک مرحله ای مصرف نموده بودند از طریق نمونه گیری مبتنی بر هدف و متوالی به عنوان واحد پژوهش انتخاب گردیدند. آزمون آماری کای دو، جهت تجزیه و تحلیل یافته ها مورد استفاده قرار گرفت.
نتایج: از مجموع 382 حاملگی، 194 مورد (8/50 درصد) برنامه ریزی شده و 188 مورد (2/49درصد) برنامه ریزی نشده بودند. در 65درصد از حاملگی های برنامه ریزی نشده، زنان قبل از حاملگی آخر، مصرف قرص را ترک کرده بودند که در 69درصد موارد، علت ترک، عوارض جانبی خفیف قرص های ضدبارداری (به طور شایع تغییرات خلق، تحریک پذیری عصبی، تهوع، استفراغ، سرگیجه) گزارش شده است. 5/24درصد از حاملگی های بدون برنامه، به علت عدم آگاهی از رفتار مناسب بعد از فراموشی قرص ها، اتفاق افتاده است. 7/60 درصد از حاملگی های بدون برنامه که مصرف قرص را ترک کرده بودند، از روش جلوگیری از بارداری دیگری تا بروز حاملگی استفاده نکرده بودند و 3/39درصد بعد از ترک استفاده از قرص، به دنبال یک فاصله زمانی «عدم استفاده از روش»، روش با کارآیی پایین (منقطع، کاندوم) را انتخاب نموده بودند. از کل افراد مورد پژوهش، 4/76درصد در مصرف هر بسته قرص، یک یا چند قرص را فراموش کرده و فقط 5/43 درصد فاصله زمانی «عدم مصرف قرص» بین هر دو بسته قرص را به طور دقیق رعایت می کردند.
استنتاج: در این مطالعه، ترک غیرضروری مصرف قرص و عدم آگاهی از رفتار مناسب بعد از فراموشی قرص ضد بارداری، مهم ترین عوامل منتهی به حاملگی ناخواسته می باشند. نتایج فوق بهبود کیفیت آموزش و مشاوره را در مراکز تنظیم خانواده مورد تاکید قرار می دهد.