سابقه و هدف: از دست دادن پدر و یا معلول شدن وی به عنوان یکی از عوامل استرس زای عمده می تواند میزان بروز اختلالات روانی را در کودکان افزایش دهد. این تحقیق با هدف بررسی مقایسه ای برخی از اختلالات روانی از جمله نقص توجه-بیش فعالی، اختلال سلوک، نافرمانی مقابله جویانه، اضطراب منتشر، دیس تایمی و افسردگی اساسی در کودکان شاهد، محروم از پدر، جانباز و عادی انجام شده است.
مواد و روش ها: پژوهش حاضر به روش تحلیلی- گذشته نگر می باشد که به بررسی مقایسه ای اختلالات روانی در 591 کودک شاهد، محروم از پدر، جانباز و عادی می پردازد. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه مشخصات فردی و پرسشنامه علایم مرضی کودکان CSI-4 بوده است. تجزیه و تحلیل داده ها به کمک آزمون های t، تحلیل واریانس و شفه انجام شده است.
یافته ها: نتایج نشان داد که در رابطه با اختلالات روانی مورد بررسی بین 4 گروه از کودکان مورد نظر، تفاوت معناداری وجود دارد(p<0.001) . مقایسه کودکان شاهد، محروم از پدر و جانباز نشان داد که کودکان شاهد و محروم از پدر، اختلالات روانی بیش تری از کودکان جانباز داشتند(p<0.05) . همچنین میزان اختلالات روانی در کودکان محروم از پدر از کودکان شاهد، بیش تر بوده است(p<0.05) کودکان شاهد اختلالات روانی بیش تری از کودکان جانباز داشتند(p<0.05) . همچنین نتایج به دست آمده براساس تحلیل رگرسیون چند متغیره نشان داد که در تمام گروه ها (شاهد محروم از پدر و جانباز) پسران دارای اختلالات روانی بیش تری نسبت به دختران هستند(p<0.01) . به عبارتی جنسیت پسر، خطر ابتلا به اختلالات روانی را در کودکان محروم از پدر، شاهد و جانباز افزایش می دهد (OR=1.42).همچنین نتایج نشان داد که وضعیت اقتصادی ضعیف خانواده, کودکان را در معرض خطر بالاتری برای ابتلاء به اختلالات روانی قرار می دهد (OR=1.48).
استنتاج: با توجه به میزان بالاتر بروز اختلالات روانی در کودکان شاهد، محروم از پدر و جانباز در مقایسه با کودکان عادی و نیز میزان بالاتر اختلالات روانی در کودکان محروم از پدر در مقایسه با کودکان جانباز و نیز بالاتر بودن میزان اختلالات روانی در کودکان محروم از پدر در مقایسه با کودکان شاهد، ضروری است که دست اندرکاران بهداشتی و درمانی جامعه در راستای پیشگیری اولیه و ثانویه در جهت سلامت روانی این قشر از جامعه اهتمام ورزند.