سابقه و هدف: گیاه Digitalis nervosa از گیاهان جنس دیژیتال، تنها گونه بومی ایران از جنس Digitalis بوده و مهم ترین گلیکوزید قلبی آن لاناتوزید A می باشد. در این تحقیق، تولید و نگهداری کشت سلولی گیاه و بررسی تولید متابولیت های ثانویه آن انجام شده است.
مواد و روش ها: دانه های گیاه توسط الکل اتیلیک 70 درصد و هیپوکلریت سدیم 5 درصد استریل شد و دانه رست های استریل به دست آمده در شرایط آسپتیک به محیط کشت Murshige and Skoog (MS) با غلظت های مختلف تنظیم کننده های رشد، منتقل و تولید کالوس در سه منطقه جوانه انتهایی، هیپوکوتیل و ریشه چه بررسی شد. آزمون های مقدماتی شیمیایی و جداسازی و شناسایی گلیکوزیدهای قلبی به روش کروماتوگرافی لایه نازک در گیاه و کالوس انجام شد.
یافته ها: استفاده از هیپوکلریت سدیــم 5 درصد نسبــت به الکل اتیلیک 70 درصد، اثر مهــاری کم تری روی قوه نامیه بذر داشت. بهترین محیط کشت برای تولید و نگهداری کالوس دارای تنظیم کننده رشدKinetin (0.5 mg/L) ، 2,4-Dichloro phenoxy acetic acid (0.5 mg/L)و Naphthalene acetic acid NAA (1 mg/L) بوده است. بیش ترین درصــد تولید کالــوس، مربوط به منطقـه ریشه چه دانه رست ها بود. نتایج آزمایش های مقدماتی تشخیص ساپونین ها، تانن ها فلاونوییدها، استروییدها و گلیکوزیدهای قلبی در گیاه و کالوس، مثبت مشاهده شد. در بررسی TLC ترکیبات گلیکوزیدی قلبی باRf های متفاوت در کالوس های مختلف، مشاهده شد.
استنتاج: یکـی از عوامــل اصلی در تولیــد کالوس، نسبت تنظیــم کننده های رشد اوکسین به سیتوکینین می باشد و این نسبت برای مناسب ترین محیط کشت، 3 به 1 بود. به نظر می رسد کشت کالوس گیاه D. nervosa توانایی تولید گلیکوزیدهای قلبی را دارا می باشد.