سابقه و هدف: شانه درد یک عارضه شایع پس از سکته (Stroke) است که ایجاد محدودیت های زیادی در توانبخشی این بیماران جهت دستیابی به کارایی فیزیکی مطلوب پس از سکته می کند ولی اطلاعات در مورد شیوع آن و فاکتورهای همراهش محدود است. در این مطالعه به بررسی جزییات بیشتری در مورد فاکتورهای همراه با شانه درد پس از سکته پرداخته شد.
مواد و روش ها: این مطالعه بر روی 191 بیمار سکته مغزی (در هر سن و جنس) که به بخش طب فیزیکی- توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی شیراز از سال 1380 لغایت 1383 مراجعه کرده بودند انجام شد. بیماران به مدت یکسال ارزیابی شدند. در ویزیت اول پرسشنامه ای بر اساس گزارش شخص بیمار از درد شانه و سپس شرح حال و معاینه فیزیکی و جمع آوری اطلاعات در خصوص سابقه قبلی شانه درد، سابقه قبلی جراحی قلب باز (CABG) وجود اسکولیوز (scoliosis) و محدودیت حرکتی گردن، تعیین نوع سکته بر اساس MRI و CT مغزی، پوکی استخوان بر اساس عکس ساده رادیولوژی یا تراکم استخوان و اسپاستیسیتی در عضلات اداکتور شانه و دو سربازویی از طریق Ashworth scale تنظیم شد. در جلسات بعدی ویزیت که هر 2 ماه صورت گرفت مجددا پرسشنامه مورد ارزیابی قرار گرفته و بروز شانه درد درج گردید.
یافته ها: 49 بیمار (32.2 درصد) دچار شانه درد شدند بیشترین شیوع درد شانه بین 2 تا 6 ماه پس از سکته بود (71.3 درصد) که از این تعداد 39 نفر (79.6 درصد) اسپاستیسیتی و 8 نفر (16.3 درصد) تون عضلانی شل داشتند. در گروه بدون شانه درد تنها (6.8 درصد) اسپاستیسیتی و اکثرا (84.5 درصد) تون طبیعی داشتند. به ترتیب در گروه با درد شانه و بدون درد شانه، 6.7 درصد و 1.9 درصد سابقه جراحی قلب باز، 6.1 درصد و 1 درصد اسکولیوز، 67.3 درصد و 35.9 درصد خونریزی داخل پارانشیم مغز (Intra cranial hemorrhage) و 73.5 درصد و 23.3 درصد محدودیت حرکات گردن، 24.5 درصد و 35 درصد پوکی استخوان داشتند.
استنتاج: اسپاستیسیتی در گروه شانه درد بطور قابل ملاحظه ای از نظر آماری بیش از گروه بدون درد شانه بود (P<0.001) که این می تواند بدلیل ایجاد کپسولیت (Capsulitis) مفصل شانه و التهاب بافت نرم بخصوص لیگامانها و عضلات کمربند شانه و نیمه دررفتگی قدامی تحتانی مفصل شانه باشد. نیز ارتباط معنی داری بین وجود سکته از نوع Intra cranial hemorrhage و کاهش محدوده حرکتی گردن و درد شانه بدست آمد. طبق این نتایج بدست آمده بنظر می رسد جهت پیشگیری از درد شانه پس از سکته توجه به درمان اسپاستیسیتی و همچنین درمان مشکلات زمینه ای ناحیه گردن و توانبخشی آنها کمک کننده باشد. توصیه می شود در مطالعات بعدی تاکید بیشتری روی این نکات جهت پیشگیری از درد شانه بشود.