سابقه و هدف: طرح پزشک خانواده و بیمه روستایی از سال 1384 در سراسر کشور در حال اجرا است. بر به‌کارگیری نظام ارجاع در این طرح تاکید شده است. عدم موفقیت در اجرای درست نظام ارجاع یکی از مهم‌ترین مشکلات طرح پزشک خانواده است. با توجه به اهمیت نظام ارجاع درطرح پزشک خانواده، این مطالعه کیفی با هدف بررسی نظام ارجاع در طرح پزشک‌خانواده و بیمه روستایی از دیدگاه پزشکان خانواده شاغل درطرح مذکور درشهرستان ساری درسال1391 انجام شد.

مواد و روش‌ها: این مطالعه کیفی با استفاده از شیوه تحلیل محتوا قراردادی انجام شده است. نمونه‌گیری از نوع غیر احتمالی و هدفمند بود. برای جمع‌آوری داده‌ها از مصاحبه نیمه ساختارمند استفاده شده است. مصاحبه با 26 نفر از پزشکان خانواده که حداقل یک سال سابقه کاری داشته اند، صورت گرفت.

یافته‌ها: مهم‌ترین مشکلات از دیدگاه مصاحبه شوندگان در چهار تم یا موضوع اصلی شامل نقش ارائه‌کنندگان خدمات سطوح بالاتر، نقش بیماران، نقش پزشکان خانواده، و نقش سازمان‌های مجری و سازمان‌های نظارت‌کننده دسته‌بندی شد، که با موضوعات فرعی شامل عدم ارائه پس خوراند، ارجاع معکوس، عدم آگاهی بیماران از دستورالعمل، عدم اعتماد بیماران به توانمندی پزشکان خانواده، مشکل مقاومت در مقابل درخواست بیماران، فشار سایر ذینفعان و ضمانت اجرایی دستورالعمل مرتبط بوده‌اند.

استنتاج: مشکلات نظام ارجاع یا به اجزای تشکیل دهنده وزارت بهداشت به‌عنوان مجری دستورالعمل یا به سازمان بیمه همگانی سلامت مرتبط است. از آن‌جایی‌که وزارت بهداشت هم درتنظیم سیاست وهم در اجرای آن نقش اصلی را دارد، بنابر این راه حل را یا در تجدید سیاست اتخاذ شده و یا در بهبود ظرفیت مدیریتی و اجرایی آن باید جستجو نمود.