سابقه و هدف: جنس بومادران (Achillea) از خانواده کاسنی (Asteraceae) جایگاه قابل توجهی در طب سنتی ایران دارد. آشیلا تالاگونیکا و آشیلا تینویی فولیا دو نمونه از 19 گونه یافت شده از این جنس می باشد که به طور وسیعی در مناطق شمالی ایران می روید. در این تحقیق اثر سمیت سلولی این دو گونه برای اولین بار به روش ارزیابی کشندگی میگو آب شور(Lethality Assay Brine Shrimp) بررسی شد.
مواد و روش ها: این بررسی یک کارآزمایی بالینی است که در آن گیاهان پس از جمع آوری خشک و خرد شده و توسط حلالهای اتیل استات، متانول و متانول: آب (1:1) و به روش تراوشی (Percolation) مورد عصاره گیری قرار گرفتند. اثر کشندگی عصاره های تام بر لاروهای آرتمیا سالینا (Artemia Salina) در غلظت های اولیه 100،10 و 1000 میکروگرم بر میلی لیتر از عصاره مورد بررسی قرار گرفت. پس از دستیابی به نتایج اولیه، آزمایش در غلظت های 250، 500 و 750 میکروگرم بر میلی لیتر به روش مشابه تکرار شد. نتایج حاصله تحت مطالعات آماری به روش تحلیل بر اساس حداقل انحراف از میزان متوسط (Probit analysis) قرار گرفت.
یافته ها: از میان عصاره های مورد بررسی، عصاره اتیل استاتی و متانولی از هر دو گیاه با LC50 کوچکتر از 1000 qM واجد اثرات سمیت سلولی و عصاره های هیدروالکلی با LC50 بزرگتر از 1000 qM فاقد اثر شناخته شدند. عصاره اتیل استاتی گیاه آشیلا تالاگونیکا (Achillea talagonica) با LC50 معادل 413 qM موثرترین عصاره شناخته شد.
استنتاج: هر دو گونه از جنس بومادران دارای اثرات سمیت سلولی می باشند و اثرات مذکور با افزایش قطبیت عصاره ها کاهش می یابد. می توان نتیجه گرفت که ترکیبات سمی موجود در این جنس، دارای ساختمانهای غیر قطبی می باشند. از دیگر سوی به یقین گلیکوزیدهای فنلی و آلکالوییدهای بتایینی که قطبیت بالایی داشته و در عصاره آبی - متانولی استخراج می شوند، نقشی در بروز اثرات ندارند.