سابقه و هدف: توانایی زبانی در یک فرد از طریق پنج شاخص کیفیت گفتار؛ روانی گفتار، دقت گفتار، پیچیدگی گفتار، سرعت گفتار و میزان واژگان در دسترس بررسی می شود. این مطالعه چهار شاخص (به استثنای دقت گفتار) را در کودکان طبیعی فارسی زبان 5-4 ساله شهرهای سمنان، تنکابن و بیرجند بررسی می کند.
مواد و روشها: مطالعه از نوع توصیفی - تحلیلی می باشد. تعداد 30 نمونه در هر شهر و جمعا 90 کودک از میان کودکان مهدهای کودک، پس از گرفتن آزمون انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. پس از جمع آوری نمونه های گفتاری، داده ها تحلیل و مشخصه های فرعی محاسبه شد و در نهایت نتایج حاصله در سه شهر با استفاده از آنالیز واریانس یک طرفه و کروسکال والیس مقایسه گردید.
یافته ها: میانگین طول پنج گفته طولانی و میانگین تعداد فعل در جمله در گفتار آزاد کودکان سمنانی به طور معنی داری از کودکان بیرجندی بیشتر بوده اما میانگین تعداد بندهای وابسته در جمله در گفتار توصیفی کودکان تنکابنی و بیرجندی بیشتر از کودکان سمنانی بود. همچنین غنای واژگانی در گفتار آزاد و سرعت گفتار آزاد و توصیفی کودکان بیرجندی از کودکان سمنانی و تنکابنی بیشتر و نهایتا میانگین طول گفته و در گفتار توصیفی کودکان سمنانی از کودکان تنکابنی بیشتر بود.
استنتاج: گویش بر شاخص های کیفیت گفتار فرد تاثیر می گذارد. بنابراین بایستی در ارزیابی، تشخیص و درمان اختلالات زبانی کودکان دارای گویش های مختلف، تفاوت های مربوط به کیفیت گفتار آنها را در نظر گرفت.