سابقه و هدف: آفت‌کش‌ها در کشاورزی به ‌منظور افزایش تولید محصول مورد استفاده قرار می‌گیرند. آفت‌کش‌های ارگانوفسفره به علت تاثیر بر طیف وسیعی از آفات و هم‌چنین ارزان ‌قیمت بودن آن‌ها، بیش‌تر از سایر آفت‌کش‌ها مورد استفاده قرار می‌‌گیرند. مصرف ماهی حاوی ترکیبات آفت‌کش یک خطر بزرگ برای سلامتی محسوب می‌گردد. لذا در این مطالعه میزان سم ارگانوفسفره دیازینون در سه نوع ماهی پر مصرف دریای خزر مورد ارزیابی قرار گرفت.

مواد و روش‌ها: 27 نمونه از سه گونه ماهی (سفید، کفال و کپور) از سه ایستگاه صیادی (فرح آباد، میانکاله و بابلسر) جمع‌آوری شدند. عملیات استخراج و خالص‌سازی سم دیازینون انجام و سپس با استفاده از دستگاه گاز کروماتوگرافی جرمی (GC-Mass) مورد سنجش کمی قرارگرفته و سپس میانگین هر سم در سه نوع ماهی در هر منطقه محاسبه و توسط روش آنالیز واریانس‌‌ها مورد ارزیابی آماری قرارگرفت و 05/0< p به‌عنوان معنی‌دار در نظر گرفته‌ شد.

یافته‌ها: دیازینون در تمام نمونه ها یافت شد. بالاترین میزان سم دیازینون در ماهی کفال صید شده از ایستگاه فرح‌آباد و بابلسر به ترتیب با میانگین 03/48±25/55 و 5/52±17/55 مشخص‌گردید و باتوجه به p حاصل از آزمون آنالیز واریانس‌ها (33/0= p)، در هیچ ‌یک از مناطق، بین میانگین غلظت سم در سه نوع ماهی تفاوت آماری معنی‌داری وجود نداشت.

استنتاج: مطالعه حاضر بیان می‌کند که سم دیازینون در تمامی نمونه‌‌های مورد بررسی (با بیش‌ترین میزان 7//115 میکروگرم بر کیلوگرم) یافت شد ولی از آن‌جاکه میانگین غلظت سم در سه گونه ماهی از مقدار مجاز استاندارد سازمان جهانی بهداشت (mg/kg 01/0) کم‌تر بود، نمونه‌ها از شرایط قابل ‌قبولی برای مصارف انسانی برخوردار می‌‌باشند.