سابقه و هدف: در چند دهه اخیر، بیماری‌های جدیدی تحت عنوان اختلالات روان تنی (سایکوسوماتیک) ظهور کرده‌اند که پیچیدگی موجود در تشخیص آن‌ها منجر به تحمیل بار اقتصادی زیادی به بیماران می‌شود لذا هدف از این مطالعه شناسایی و دسته‌بندی نیم رخ‌های اختلالات روان‌تنی و هم‌چنین بررسی ارتباط آن‌ها با مشکلات روانی (پریشانی روانی، اضطراب، افسردگی) در یک جمعیت بزرگسال ایرانی بوده است.

مواد و روش‌ها: مطالعه مقطعی حاضر روی 4763 نفر شرکت کننده در طرحی به نام سپاهان سپاهان در سال 1389 تا 1390 انجام شد. علائم روان تنی و مشکلات روانی (پریشانی روانی، اضطراب، افسردگی) به ترتیب با استفاده از پرسش‌نامه‌های سلامت بیمار 15 سوالی (PHQ-15) و 47 سوالی روان‌تنی Lacourt، پرسش‌نامه سلامت عمومی 12 سوالی (GHQ-12) و پرسش نامه 14 سوالی اضطراب و افسردگی بیمارستانی (HADS) ارزیابی شدند.

یافته‌ها: در تمام نمونه‌ها چهار دسته اختلال روان تنی شامل روانی، گوارشی، عمومی و تنفسی از علائم روان‌تنی مورد بررسی استخراج شدند که به طورکلی 02/42 درصد از کل واریانس را تبیین کردند. برای زنان و مردان به طور جداگانه همانند کل جامعه چهار دسته اختلال روان تنی روانی، گوارشی، عمومی و تنفسی استخراج شد که به ترتیب 54/41 و 75/44 درصد از واریانس کل را تبیین کردند. هم‌چنین ارتباط معنی‌داری بین مشکلات روانی با اختلالات روان تنی مشاهده شد به گونه ای که با افزایش نمره اختلالات روان‌تنی شیوع مشکلات روانی افزایش می‌یافت (001/0>p).

استنتاج: مطالعه حاضر به عنوان اولین مطالعه در ایران در زمینه دسته‌بندی اختلالات روان‌تنی منجر به شناسایی چهار دسته اختلال روان‌تنی شامل روانی،گوارشی، عمومی وتنفسی شد ونشان داد شدت بالای این اختلالات با شیوع بالاتر مشکلات روانی همراه است. نتایج این مطالعه می تواند در جهت تسهیل تشخیص ابتلا به انواع این اختلالات کمک کننده باشد و در حوزه درمان و پیشگیری از مشکلات روانی بر اساس ارتباط‌های مشاهده شده بین این دو دسته از اختلالات نیز مفید واقع گردد.