سابقه و هدف: دانه های گندم آلوده به زیرالنون (Zearalenone) می تواند باعث ایجاد مشکلات و اختلالات اندام های جنسی و تناسلی در حیوانات اهلی شود و در انسان به عنوان عامل بزرگی پستان در دختران جوان و بلوغ زودرس جنسی گزارش شده است. همچنین به نقش این توکسین در عدم توازن هورمونی و در نتیجه سرطان پستان در نواحی که آلودگی به زیرالنون بالا می باشد، نیز اشاره شده است. با توجه به اهمیت زیرالنون در به خطر انداختن سلامتی انسان و با در نظر گرفتن این موضوع که گندم به عنوان پر مصرف ترین غله در سطح کشور می باشد، در این بررسی میزان شیوع و مقدار زیرالنون موجود در نمونه های گندم انبارهای استان مازندران مورد مطالعه قرار گرفته است.
مواد و روش ها: مجموعا 118 نمونه گندم به طور تصادفی از 12 انبار گندم استان مازندران برداشت گردید. تعداد نمونه های هر انبار بر اساس ظرفیت سالانه انبارها انتخاب گردید. هر نمونه حاوی یک کیلوگرم گندم بود. برای سنجش میزان زیرالنون از روش ایمونواسی آنزیمی رقابتی با کمک میکروتیترپلیت هایی که از شرکت (Sigm-Riedel-de Haen) Aldrich laborchemikalien GmbH تهیه شده بود، استفاده گردید و دستورالعمل کارخانه سازنده به کار بسته شد.
یافته ها: 80.5 درصد نمونه ها به زیر النون آلوده بودند. 64.40 درصد نمونه ها حاوی >200 μg/kg از زیرالنون بودند، حداقل آلودگی نمونه ها به این سم 29 μg/kg بود و همه انبارها از نظر آلودگی به زیرالنون مثبت بودند. به استثنای یکی از انبارها، 50 تا 100 درصد نمونه ها در هر انبار دارای آلودگی >200 μg/kg از زیرالنون بودند.
استنتاج: نتایج مطالعه شیوع و سطح بالای آلودگی به زیرالنون را در نمونه های گندم نشان داد. بر اساس استاندارد ارایه شده به وسیله اداره استاندارد ایران، میزان مجاز زیرالنون در نمونه های گندم زیر 200 μg/kg می باشد؛ در حالی که در این بررسی 64.4 درصد نمونه های گندم بیش تر از حد مجاز آلودگی به زیرالنون داشتند. این موضوع می تواند برای جامعه خطرناک باشد.