سابقه و هدف : در دهه اخیر، کاربرد گیاهان جهت پاک سازی خاک‌های آلوده به ترکیبات آلاینده به ویژه فلزات سنگین افزایش چشمگیری داشته است. یکی از چالش‌های جدی در این روش، کاهش قابلیت دسترسی فلزات سنگین خاک توسط گیاهان می‌باشد. این پژوهش، جهت بررسی نقش ترکیبات شیمیایی فسفات آمونیوم، سیترات آمونیوم و EDTA بر میزان تحرک و قابلیت دسترسی سرب و کادمیم در خاک توسط گیاهان بومی استان مازندران انجام گرفته است. مواد و روش ها : دراین پژوهش از خاک اطراف بزرگراه و مناطق صنعتی و کشاورزی شهرهای آمل و بابل، به صورت کاملاً تصادفی نمونه برداری شد. از 3 گونه بومی‌گیاهان منا طق شما لی کشور با نام‌های گاوپنبه (Abutilon theophrasti)، گیاه تاج خروس وحشی (Amaranthus retroflexus) و ذرت (Zea maize)، استفاده شد. میزان غلظت سرب و کادمیم در نمونه‌های خاک و گیاه به کمک دستگاه جذب اتمی مدل Perkin-Elmer مدل 603 آزمایشگاه آنالیز دانشگاه تهران تعیین گردید. یافته ها : بیشینه غلظت سرب (5/686، 538، 5/264) بر حسب میلی‌گرم بر کیلوگرم به ترتیب در گیاهان ذرت، تاج خروس وحشی و گاو پنبه و بیشینه میزان کادمیم (66، 43، 36) به ترتیب در گیاهان تاج خروس وحشی، گاو پنبه و ذرت وجود داشته که به تیمارهای حاوی EDTA مربوط می‌باشد. کمینه سرب، 15 میلی‌گرم بر کیلوگرم در گیاه گاو پنبه و کمینه کادمیم، 5/5 میلی‌گرم بر کیلوگرم در گیاه ذرت وجود داشته که به تیمارهای دارای فسفات آمونیوم مربوط می‌باشد. میانگین سرب در اندام‌های هوایی گیاهان تاج خروس وحشی و گاو پنبه در تیمارهای EDTA و سیترات آمونیوم بیشتر از اندام‌های زیرزمینی (بر خلاف گیاه ذرت)، در حالی‌که غلظت کادمیم در کلیه تیمارها، در ریشه گیاهان بیشتر از ساقه و برگ بوده است. در این مطالعه، گیاهان ذرت و تاج خروس وحشی به ترتیب بیشترین میزان سرب و کادمیم را دارا بوده‌اند. استنتاج : با توجه به میزان جذب قابل توجه فلزات سنگین سرب و کادمیم موجود در خاک توسط گیاهان غیرخوراکی مناطق شمالی کشور (تاج خروس وحشی و گاو پنبه) و وجود غلظت‌های پایین فلزات سنگین در خاک‌های اطراف مناطق صنعتی استان‌های سرسبز شمال کشور، استفاده از تکنولوژی گیاه پالایی، گامی بسیار اساسی در راستای حفظ محیط زیست و تامین و ارتقای سطح سلامت در جامعه خواهد بود.

واژه‌های کلیدی: سرب، کادمیم، خاک، گیاهان، مواد افزودنی، گیاه پالایی

متن کامل [PDF 921 kb]   (5990 دریافت)