سابقه و هدف: مواجهه همزمان نانوذرات می‌تواند آسیب‌های جدی به موجودات آبزی از جمله ماهی به دنبال داشته باشد. هدف از این مطالعه، بررسی تاثیر نانوذرات دی اکسید تیتانیوم بر سمیت نانوذرات اکسید مس بر آسیب شناسی بافت آبشش و کلیه ماهی مدل در شرایط آزمایشگاهی می‌باشد.

مواد و روش‌ها: در این مطالعه تجربی، از یک غلظت غیرکشنده نانوذرات دی اکسید تیتانیوم، دو غلظت غیرکشنده نانوذرات اکسید مس، دو غلظت ترکیب نانوذرات دی‌اکسید تیتانیوم و نانوذرات اکسید مس به همراه گروه شاهد استفاده گردید. پس از 10 روز مواجهه با این مواد، از بافت آبشش و کلیه نمونه‌برداری شد. به منظور انجام مطالعه بافت‌شناسی کلاسیک، نمونه‌ها پس از آماده سازی به روش هماتوکسیلین– ائوزین رنگ آمیزی شد.

یافته‌ها: مهم ترین آسیب های ایجاد شده در بافت آبشش شامل خمیدگی تیغه های ثانویه، افزایش ترشح موکوس، افزایش به هم چسبیدگی لاملاهای ثانویه، تلانژکتازی مویرگی و هایپرپلاژی بوده است. هم چنین آسیب‌های متسع شدن رگ های خونی، واکوئولاسیون، نکروز کانونی، دژنره‌شدن توبول‌ها، و افزایش ملانوماکروفاژها در بافت کلیه ماهی کپور مشاهده شد.

استنتاج: میزان شدت آسیب بافتی در حالت مواجهه همزمان نانوذرات دی‌اکسید تیتانیوم با نانوذرات اکسید مس شدیدتر از حالت مواجهه مجزای نانوذرات بوده است.