سابقه و هدف : با توجه به نقشی که شپش ها در انتقال بیماری های مختلف دارند و همچنین به عنوان یک عامل مهم سنجش سطح بهداشتی در جامعه مطرح می باشند، مطالعه ای جهت بررسی آلودگی به شپش در دانش آموزان مدارس ابتدایی شهرستان ساری در سال 77-1376 انجام گرفت.
مواد و روش ها : پس از هماهنگی های لازم با اداره آموزش و پرورش از میان 472 دبستان ابتدایی به تفکیک جنس دانش آموزان، تعداد 25 دبستان روستایی، پس از دسته بندی خوشه ای به طریقه تصادفی انتخاب شدند و کلیه دانش آموزان از نظر آلودگی به شپش سر مورد معاینه قرار گرفتند که موهای سر و پشت گردن و اطراف گوش ها به منظور وجود رشک، نمف یا شپش بالغ مورد بررسی قرار گرفته و در صورت مشاهده هریک از حالات فوق، فرد آلوده تلقی گردیده و پرسشنامه حاوی متغیرها شامل داشتن مربّی، شغل والدین، تحصیلات والدین، استفاده از وسایل شخصی، رعایت بهداشت فردی، داشتن حمام و کمک افراد خانواده به دانش آموز با همراهی مسئولین مدرسه و دانش آموز تکمیل شد، در ضمن از هر کلاس نیز به تعداد افراد آلوده، دانش آموز غیرآلوده به عنوان شاهد به صورت تصادفی انتخاب و همان پرسشنامه برای فرد مورد نظر نیز تکمیل گردید. اطلاعات ثبت شده در پرسشنامه پس از کدگذاری از نظر آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته، نتایج با آزمون های کای اسکور و z مورد مقایسه قرار گرفت.
نتایج : در این پژوهش از 10991 دانش آموز مورد مطالعه، 215 نفر (9/1 درصد) آلوده به پدیکولوزیس بودند که میزان آلودگی در شهر 2/1 درصد و در روستا 7/3 درصد بود. آلودگی در دبستان های دخترانه 7/3 درصد و در مدارس پسرانه 5/0 درصد بوده است. همچنین از نظر آماری اختلاف معنی داری بین آلودگی و متغیرهای داشتن مربی بهداشت، شغل پدر، تحصیلات والدین و استفاده مشترک ازوسایل در رعایت بهداشت فردی وجود داشت و از نظر آماری رابطه معنی داری بین آلودگی و وجود حمام یامیزان تحصیلات دیده نشد.
استنتاج : با توجه به یافته ها مشخص می گردد که میزان آلودگی در روستاها 3 برابر مناطق شهری بوده، همچنین میزان آلودگی در دخترها 7 برابر پسرها می باشد. با توجه به نتایج حاصله از آزمون متغیرهای داده شده در بخش مواد و روش ها مشخص گردید که وجود مربی، تحصیلات والدین، شغل پدر، استفاده مشترک از وسایل شخصی و رعایت بهداشت فردی در میزان آلودگی در بین دانش آموزان نقش به سزایی دارد.