Journal of Mazandaran University of Medical Sciences
مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران
J Mazandaran Univ Med Sci
Medical Sciences
http://jmums.mazums.ac.ir
1
admin
1735-9260
1735-9279
fa
jalali
1399
10
1
gregorian
2021
1
1
30
192
online
1
fulltext
fa
چالش های استفاده از لغات "مخاطره" و "خطر"
در دو حوزه علمی در زبان فارسی
Challenges of Using the Words "Khatar" and "Mokhatereh" in Different Scientific Fields in Persian language
بهداشت حرفه ای
Health Professiona
نامه به سردبیر
Letter to Editor
<div dir="RTL" style="page:WordSection1;"><span style="letter-spacing:-.3pt;"><span style="font-family:B Elham;">چالش های استفاده از لغات "مخاطره" و "خطر" </span></span><br>
<span style="letter-spacing:-.3pt;"><span style="font-family:B Elham;">در دو حوزه علمی در زبان فارسی</span></span><span style="letter-spacing:-.3pt;"><span style="font-family:B Elham;"></span></span><br>
<br>
<span style="font-family:B Koodak;"><span style="font-size:11.0pt;">ایمان فرهی آشتیانی<sup>1</sup> </span></span><br>
<span style="font-family:B Koodak;"><span style="font-size:11.0pt;">داود خراسانی زواره<sup>2</sup> </span></span><br>
<span style="font-family:B Koodak;"><span style="font-size:11.0pt;"> میثم صفی کیکله<sup>3</sup> </span></span><br>
<span style="font-family:B Koodak;"><span style="font-size:11.0pt;">رضا غلام نیا<sup>4</sup> </span></span><br>
<span style="font-family:B Koodak;"><span style="font-size:11.0pt;"> حمید صفرپور<sup>5</sup> </span></span><sup><span style="font-family:B Koodak;"><span style="font-size:11.0pt;"></span></span></sup><br>
<br>
<br>
<br>
<strong><em><span style="font-size:16.0pt;">Challenges of Using the Words "Khatar" and "Mokhatereh" in Different Scientific Fields in Persian language</span></em></strong><strong><em><span dir="RTL"><span style="font-family:B Lotus;"><span style="font-size:16.0pt;"></span></span></span></em></strong><br>
<br>
<br>
<span style="font-size:8.0pt;">Iman Farahi-Ashtiani</span><sup><span style="font-size:10.0pt;">1</span></sup><span style="font-size:8.0pt;">, </span><span dir="RTL"><span style="font-family:Elham;"><span style="font-size:8.0pt;"></span></span></span><br>
<span style="font-size:8.0pt;">Davoud Khorasani-Zavareh</span><sup><span style="font-size:10.0pt;">2</span></sup><span style="font-size:10.0pt;">, </span><sup><span dir="RTL"><span style="font-family:Elham;"><span style="font-size:10.0pt;"></span></span></span></sup><br>
<span style="font-size:8.0pt;">Meysam Safi-keykaleh</span><sup><span style="font-size:10.0pt;">3</span></sup><span style="font-size:8.0pt;">, </span><span dir="RTL"><span style="font-family:Elham;"><span style="font-size:8.0pt;"></span></span></span><br>
<span style="font-size:8.0pt;">Reaza Gholamnia</span><sup><span style="font-size:10.0pt;">4</span></sup><span style="font-size:8.0pt;">, </span><span dir="RTL"><span style="font-family:Elham;"><span style="font-size:8.0pt;"></span></span></span><br>
<span style="font-size:8.0pt;">Hamid Safarpour</span><sup><span style="font-size:10.0pt;">5</span></sup><sup><span dir="RTL"><span style="font-family:Elham;"><span style="font-size:8.0pt;"></span></span></span></sup><br>
<br>
<sup><span style="font-size:9.0pt;">1</span></sup><span style="font-size:8.0pt;"> PhD Student in Health in Emergencies and Disasters, School of Public Health and Safety, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran</span><br>
<sup><span style="font-size:9.0pt;">2</span></sup> <span style="font-size:8.0pt;">Professor, Workplace Health Promotion Research Center, </span><span style="font-size:8.0pt;">Department of Health in Emergencies and Disasters, School of Public Health and Safety, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran </span><br>
<sup><span style="font-size:9.0pt;">3</span></sup> <span style="font-size:8.0pt;">PhD in Health in Emergencies and Disasters, Malayer School of Nursing, Hamadan University of Medical Sciences, Hamadan, Iran</span><span dir="RTL"><span style="font-size:8.0pt;"></span></span><br>
<sup><span style="font-size:9.0pt;">4</span></sup> <span style="font-size:8.0pt;">Associate Professor, </span><span style="font-size:8.0pt;">Department of Health, Safety and Environment, School of Public Health and Safety, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran</span><br>
<sup><span style="font-size:9.0pt;">5</span></sup><span style="font-size:8.0pt;"> PhD in Health in Emergencies and Disasters, Department of Nursing, School of Nursing and Midwifery, Ilam University of Medical Sciences, Ilam, Iran</span><br>
<br>
<br>
<br>
<span style="font-family:B Koodak;">سردبیر محترم</span></div>
<div dir="RTL" style="page:WordSection2;"><span style="font-family:B Zar;">با توجه به تعاریف متفاوتی که در خصوص لغات "مخاطره" و "خطر" در دیسیپلینهای مختلف وجود دارد، در این مقاله نویسندگان بر آن شدند تا به دلیل وجود لغات مشترک معنا شده در رشتههای نزدیک </span><br>
<span style="font-family:B Zar;">به هم شامل ایمنی صنعتی، </span><span dir="LTR"><span style="font-size:10.0pt;">HSE</span></span><span style="font-family:B Zar;"> (سلامت، ایمنی و محیطزیست) (</span><span dir="LTR"><span style="font-size:10.0pt;">Health, Safety and Environment</span></span><span style="font-family:B Zar;">) و سلامت در حوادث و بلایا به معنای عمیق این مفاهیم بپردازند، بنابراین به دلیل وجود لغات عربی زیاد در زبان فارسی و نبود جایگزین برای آنها، به معناشناسی در زبان عربی پرداخته شد. در رشته </span><span dir="LTR"><span style="font-size:10.0pt;">HSE</span></span><span style="font-family:B Zar;"> و ایمنی صنعتی، </span><span dir="LTR"><span style="font-size:10.0pt;">Hazard</span></span><span style="font-family:B Zar;"> به معنای خطر، برگردانشده است اما در رشته سلامت در حوادث و بلایا این لغت با مخاطره بیان میشود. همچنین لغت </span><span dir="LTR"><span style="font-size:10.0pt;">Risk</span></span><span style="font-family:B Zar;"> در رشته سلامت در بلایا بهعنوان خطر در نظر گرفتهشده است ولی این لغت در </span></div>
<div dir="RTL" style="page:WordSection3;"> <br>
<table align="left" cellpadding="0" cellspacing="0">
<tbody>
<tr>
<td height="8"></td>
</tr>
<tr>
<td></td>
<td><img alt="" height="2" src="file:///C:UsersMHAJIA~1AppDataLocalTempmsohtmlclip1 1clip_image001.gif" width="191" ></td>
</tr>
</tbody>
</table>
<br>
<br clear="ALL" >
<strong><span style="letter-spacing:-.2pt;"><span style="color:black;"><span style="font-family:B Traffic;"><span style="font-size:8.0pt;">مولف مسئول: داود خراسانی زواره-</span></span></span></span></strong> <span style="letter-spacing:-.2pt;"><span style="color:black;"><span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:8.0pt;">تهران: دانشکده بهداشت و ایمنی، دانشگاه علوم پزشکی تهران </span></span></span></span> <span dir="LTR"><span style="font-size:8.0pt;">davoud.khorasani@gmail.com</span></span> <span dir="LTR" style="letter-spacing:-.2pt;"><span style="color:black;"><span style="font-size:8.0pt;">E</span></span></span><span dir="LTR" style="letter-spacing:-.2pt;"><span style="color:black;"><span style="font-size:8.0pt;">-mail</span></span></span><span dir="LTR"><span style="color:black;"><span style="font-family:Verdana,sans-serif;"><span style="font-size:8.0pt;">:</span></span></span></span><span style="color:black;"><span style="font-size:8.0pt;"></span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:8.0pt;">1.</span></span> <span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:8.0pt;">دانشجو دکتری سلامت در بلایا و فوریتها</span></span><span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:8.0pt;">، دانشکده بهداشت و ایمنی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران</span></span><span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:8.0pt;"></span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:8.0pt;">2</span></span><span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:8.0pt;">. استاد، مرکز تحقیقات سلامت محیط کار، گروه سلامت در بلایا و فوریتها، دانشکده بهداشت و ایمنی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران</span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:8.0pt;">3. دکترای </span></span><span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:8.0pt;">سلامت در بلایا و فوریتها</span></span><span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:8.0pt;">، دانشکده پرستاری، دانشگاه علوم پزشکی همدان، همدان، ایران</span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:8.0pt;">4. دانشیار، گروه سلامت، ایمنی و محیطزیست، دانشکده بهداشت و ایمنی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران</span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:8.0pt;">5.</span></span> <span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:8.0pt;">دکترای </span></span><span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:8.0pt;">سلامت در بلایا و فوریتها</span></span><span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:8.0pt;">، </span></span><span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:8.0pt;">گروه پرستاری، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی ایلام ، ایلام ، ایران</span></span><span style="letter-spacing:-.1pt;"><span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:8.0pt;"></span></span></span><br>
<span dir="LTR"><span style="font-family:Wingdings;"><span style="font-size:8.0pt;">E</span></span></span><span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:8.0pt;"> تاریخ دریافت : 6/3/1399 تاریخ ارجاع جهت اصلاحات :13/3/1399 تاریخ تصویب : 2/4/1399</span></span><span dir="LTR" style="letter-spacing:-.1pt;"><span style="font-size:8.0pt;"></span></span></div>
<div dir="RTL" style="page:WordSection4;"><span style="font-family:B Zar;">رشتههای </span><span dir="LTR"><span style="font-size:10.0pt;">HSE</span></span><span style="font-family:B Zar;"> و ایمنی صنعتی معادل فارسی ندارد و همان لغت ریسک بیان میشود. </span><span dir="LTR"><span style="font-size:10.0pt;">Hazard</span></span><span style="font-family:B Zar;"> در ایمنی صنعتی (</span><span dir="LTR"><span style="font-size:10.0pt;">HSE</span></span><span style="font-family:B Zar;">) و </span><span dir="LTR"><span style="font-size:10.0pt;">Risk</span></span><span style="font-family:B Zar;"> در سلامت در حوادث و بلایا با یک عنوان در ایران نامیده میشوند به عبارتی در لفظ، هر دو آن را خطر خطاب میکنند. حال واقعا لفظ <span style="letter-spacing:-.2pt;">صحیـح کـدام است؟ بـرای ایـن موضـوع استانداردهـای</span> مختلفی در زمینه </span><span dir="LTR"><span style="font-size:10.0pt;">HSE</span></span><span style="font-family:B Zar;"> مطالعه شد که میتوان به </span><span dir="LTR"><span style="font-size:10.0pt;">ISO 45001</span></span><sup><span style="font-family:B Zar;">1</span></sup><span style="font-family:B Zar;">، </span><span dir="LTR"><span style="font-size:10.0pt;">ANSI</span></span><sup><span style="font-family:B Zar;">2</span></sup><span style="font-family:B Zar;">، و بخشهای تعریفی </span><span dir="LTR"><span style="font-size:10.0pt;">ILO</span></span><sup><span style="font-family:B Zar;">3</span></sup><span style="font-family:B Zar;"> اشاره کرد. درحوزه سلامت در حوادث و بلایا نیز به </span><span dir="LTR" style="letter-spacing:-.2pt;"><span style="font-size:9.5pt;">UNISDR Terminology on Disaster Risk Reduction</span></span> <sup><span style="font-family:B Zar;">4</span></sup> <span style="font-family:B Zar;">رجوع شد. همچنین برای یافتن مترادفهای عربی به ترجمه <span style="letter-spacing:-.2pt;">عربی </span></span><span dir="LTR" style="letter-spacing:-.2pt;"><span style="font-size:10.0pt;">UNISDR Terminology on Disaster Risk Reduction</span></span> <span style="letter-spacing:-.2pt;"><span style="font-family:B Zar;">در سایت</span></span> <span dir="LTR"><span style="font-size:10.0pt;">UNISDR</span></span><span style="font-family:B Zar;"> مراجعه شد. در ادامه برای فهم معنای لغات عربی در بابهای گوناگون، سایت آموزشی تبیان مطالعه شد. در نهایت بیان این نکته ضروری است که مفهوم، از لحاظ انگلیسی در دو رشته کاملا درک شده و صحیح بهکار میرود اما اسم انتخابشده ازلحاظ معناشناسی عربی- فارسی دریکی از این دو رشته تا این زمان اشتباه بوده است. برای این منظور این لغات را در بابهای عربی مرور میکنیم.</span><span dir="LTR"><span style="font-size:10.0pt;"></span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;">خطر بر وزن فعل است که در زبان عربی ریشه نام دارد. ریشهها در زبان عربی به معنای پتانسیل داشتن آن مورد هستند.</span><br>
<span style="font-family:B Zar;">بر اساس این موضوع میتوان "خطر" را به معنای پتانسیل داشتن آن دانست اما "مخاطره" در باب مفاعله <span style="letter-spacing:-.2pt;">است مفاعله خود "مصدر" است و این وزن در برگرداندن</span> به فارسی یعنی انتقال فعل از موضع اول یا نفر اول به نفر دوم و یا موضع دوم یعنی "از به"، بنابراین مخاطره یعنی خطر را انتقال دادن و یا به وجود آوردن و از حالت پتانسیل بودن خارج کردن. همچنین اخطار نیز مصدری بر وزن افعال است که به معنی انتشار و آگاهسازی فعل است یعنی اخطار نیز به معنی هشدار و بیان وجود خطر است</span><span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:10.0pt;">(1)</span></span><span style="font-family:B Zar;">. در گام بعدی به ترتیب به معنی فارسی لغات </span><span dir="LTR"><span style="font-size:10.0pt;">Hazard</span></span><span style="font-family:B Zar;"> و </span><span dir="LTR"><span style="font-size:10.0pt;">Risk</span></span><span style="font-family:B Zar;"> براساس</span><span dir="LTR"><span style="font-size:10.0pt;">ISO 45001</span></span><span style="font-family:B Zar;"> برای رشته</span><span dir="LTR"><span style="font-size:10.0pt;">HSE</span></span><span style="font-family:B Zar;"> و ایمنیصنعتی و تعریف </span><span dir="LTR"><span style="font-size:10.0pt;">UNISDR</span></span><span style="font-family:B Zar;"> برای رشته سلامت در بلایا میپردازیم.</span><br>
<span dir="LTR"><span style="font-size:10.0pt;">Hazard</span></span><span style="font-family:B Zar;">: منبع با پتانسیل آسیب رساندن که سبب جراحت و یا بیماری شود</span><span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:10.0pt;">(2)</span></span><span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:10.0pt;">.</span></span><br>
<span dir="LTR"><span style="font-size:10.0pt;">Risk</span></span><span style="font-family:B Zar;">: <span style="letter-spacing:-.2pt;">به حاصلضرب احتمال یک رویداد خطرناک</span> در شدت آن</span><span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:10.0pt;">(2)</span></span><span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:10.0pt;">.</span></span><br>
<span dir="LTR"><span style="font-size:10.0pt;">Hazard</span></span><span style="font-family:B Zar;">: یک پدیده خطرناک، ماده، فعالیت انسانی و یا شرایطی که میتواند باعث مرگ، جراحت و یا سایر اثرات بر سلامتی شود و یا امکان آسیب به تجهیزات و داراییهای اجتماعی و اقتصادی و یا محیط زیستی را عامل شود</span><span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:10.0pt;">(3)</span></span><span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:10.0pt;">.</span></span><br>
<span dir="LTR" style="letter-spacing:-.2pt;"><span style="font-size:10.0pt;">Risk</span></span>: <span style="letter-spacing:-.2pt;"><span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:11.5pt;">ترکیب احتمال یک رویداد و اثرات منفی آن</span></span></span><span style="letter-spacing:-.2pt;"><span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:10.0pt;">(3)</span></span></span><span style="letter-spacing:-.2pt;"><span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:10.0pt;">.</span></span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;">میتوان نتیجه گرفت مفهوم دو لغت در دو رشته کاملاً یکسان است. اما بر اساس معناشناسی عربی و با توجه به تعاریف این دو لغت در دو رشته میتوان به این نکته رسید که معادل صحیح فارسی لغت </span><span dir="LTR"><span style="font-size:10.0pt;">Hazard</span></span><span style="font-family:B Zar;"> کلمه "خطر" و معادل صحیح واژه </span><span dir="LTR"><span style="font-size:10.0pt;">Risk</span></span><span style="font-family:B Zar;"> لغت " مخاطره" است؛ اما ترجمه عربی منتشرشده به زبان عربی در<br>
سایت </span><span dir="LTR"><span style="font-size:10.0pt;">UNISDR</span></span><span style="font-family:B Zar;"> نیز میتواند گواهی بر صحت این موضوع باشد</span><span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:10.0pt;">(4)</span></span><span style="font-family:B Zar;"> که تابهحال تمامی عزیزان رشته سلامت در بلایا معادل فارسی جابجای این لغات را استفاده میکردند.</span><br>
<span style="font-family:B Zar;">لذا پیشنهاد مؤلفین آن است که در تمامی مستندات و استانداردهای موجود اعم از کتب، دستورالعملها و <span style="letter-spacing:-.2pt;">آییننامههای منتشرشده در ایران در رشته سلامت در بلایا</span> این دو لغت ترجمه شده جابجا گردد و در رشتههای ایمنی صنعتی و </span><span dir="LTR"><span style="font-size:10.0pt;">HSE</span></span><span style="font-family:B Zar;"> نیز بهجای کاربرد لغت ریسک از مخاطره استفاده شود.</span><strong><span dir="LTR"><span style="font-family:Arial,sans-serif;"><span style="font-size:8.0pt;"></span></span></span></strong></div>
<div dir="RTL" style="page:WordSection5;"><span dir="RTL"><span style="font-family:Arial,sans-serif;"><span style="font-size:8.0pt;"> </span></span></span><br>
<span dir="RTL"><span style="font-family:Arial,sans-serif;"><span style="font-size:8.0pt;"> </span></span></span><br>
<table align="left" cellpadding="0" cellspacing="0">
<tbody>
<tr>
<td height="6"></td>
</tr>
<tr>
<td></td>
<td><img alt="" height="2" src="file:///C:UsersMHAJIA~1AppDataLocalTempmsohtmlclip1 1clip_image001.gif" width="191" ></td>
</tr>
</tbody>
</table>
<br>
<br clear="ALL" >
<span style="font-size:7.0pt;">1. International Organization for Standardization</span><br>
<span style="font-size:7.0pt;">2. American National Standards Institute</span><br>
<span style="font-size:7.0pt;">3. International Labor Organization</span><br>
<span style="font-size:7.0pt;">4. United Nations International Strategy for Disaster Reduction</span><span dir="RTL" style="letter-spacing:-.2pt;"><span style="color:black;"><span style="font-family:B Traffic;"><span style="font-size:7.0pt;"></span></span></span></span><br>
<strong><span style="font-family:Arial,sans-serif;"><span style="font-size:14.0pt;">References</span></span></strong><span style="font-family:Arial,sans-serif;"><span style="font-size:8.0pt;"></span></span></div>
<ol>
<li style="text-align:justify;text-justify:kashida;text-kashida:0%;"><span style="letter-spacing:-.2pt;"><span style="font-size:9.5pt;"></span></span><span style="font-size:10.0pt;">Arabic education [Internet]. Tebyan. 2020. Available from: https://article.tebyan.net/ </span><span style="letter-spacing:-.2pt;"><span style="font-size:9.5pt;">147009/%D8%AB%D9%84%D8%A7%D8%AB%DB%8C-%D9%85%D8%B2%DB%8C%D8% AF-%D9%82%D8%B3%D9%85%D8%AA-%D8%A7%D9%88%D9%84-. (Persian).</span></span><span style="letter-spacing:-.2pt;"><span style="font-size:9.5pt;"></span></span></li>
<li style="text-align:justify;text-justify:kashida;text-kashida:0%;"><span style="font-size:10.0pt;"></span><span style="letter-spacing:-.2pt;"><span style="font-size:9.5pt;">ISO 45001. 2018 [Internet]. ISO. 2018. Available</span></span><span style="font-size:10.0pt;"> from: <span style="letter-spacing:-.2pt;">https://www.iso.org/</span></span><span style="letter-spacing:-.2pt;"><span style="font-size:9.5pt;">standard/63787.html.</span></span><span style="font-size:10.0pt;"></span></li>
<li style="text-align:justify;text-justify:kashida;text-kashida:0%;"><span style="font-size:10.0pt;"></span><span style="font-size:10.0pt;">English UNISDR Terminology on Disaster Risk Reduction [Internet]. United Nations International Strategy for Disaster Reduction (UNISDR). 2009. Available from: https:// www.unisdr.org/files/7817_UNISDRTerminologyEnglish.pdf.</span></li>
<li style="text-align:justify;text-justify:kashida;text-kashida:0%;"><span style="font-size:10.0pt;"></span><span style="font-size:10.0pt;">Arabic UNISDR Terminology on Disaster Risk Reduction [Internet]. United Nations International Strategy for Disaster Reduction (UNISDR). 2009. Available from: http:// www.unisdr.org/files/7817_UNISDRTerminologyArabic.pdf.</span></li>
</ol>
<br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span><br>
<span style="font-family:B Zar;"><span style="font-size:1.0pt;"> </span></span>
<div><div id="ftn1"></div></div>
<div dir="RTL">چالش های استفاده از لغات "مخاطره" و "خطر"<br>
در دو حوزه علمی در زبان فارسی<br>
<br>
ایمان فرهی آشتیانی<sup>1</sup> <br>
داود خراسانی زواره<sup>2</sup> <br>
میثم صفی کیکله<sup>3</sup> <br>
رضا غلام نیا<sup>4</sup> <br>
حمید صفرپور<sup>5</sup> <br>
<br>
<br>
<br>
<strong><em>Challenges of Using the Words "Khatar" and "Mokhatereh" in Different Scientific Fields in Persian language</em></strong><strong><em><span dir="RTL"></span></em></strong><br>
<br>
<br>
Iman Farahi-Ashtiani<sup>1</sup>, <span dir="RTL"></span><br>
Davoud Khorasani-Zavareh<sup>2</sup>, <sup><span dir="RTL"></span></sup><br>
Meysam Safi-keykaleh<sup>3</sup>, <span dir="RTL"></span><br>
Reaza Gholamnia<sup>4</sup>, <span dir="RTL"></span><br>
Hamid Safarpour<sup>5</sup><sup><span dir="RTL"></span></sup><br>
<br>
<sup>1</sup> PhD Student in Health in Emergencies and Disasters, School of Public Health and Safety, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran<br>
<sup>2</sup> Professor, Workplace Health Promotion Research Center, Department of Health in Emergencies and Disasters, School of Public Health and Safety, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran<br>
<sup>3</sup> PhD in Health in Emergencies and Disasters, Malayer School of Nursing, Hamadan University of Medical Sciences, Hamadan, Iran<span dir="RTL"></span><br>
<sup>4</sup> Associate Professor, Department of Health, Safety and Environment, School of Public Health and Safety, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran<br>
<sup>5</sup> PhD in Health in Emergencies and Disasters, Department of Nursing, School of Nursing and Midwifery, Ilam University of Medical Sciences, Ilam, Iran<br>
<br>
<br>
<br>
سردبیر محترم</div>
<div dir="RTL">با توجه به تعاریف متفاوتی که در خصوص لغات "مخاطره" و "خطر" در دیسیپلینهای مختلف وجود دارد، در این مقاله نویسندگان بر آن شدند تا به دلیل وجود لغات مشترک معنا شده در رشتههای نزدیک<br>
به هم شامل ایمنی صنعتی، <span dir="LTR">HSE</span> (سلامت، ایمنی و محیطزیست) (<span dir="LTR">Health, Safety and Environment</span>) و سلامت در حوادث و بلایا به معنای عمیق این مفاهیم بپردازند، بنابراین به دلیل وجود لغات عربی زیاد در زبان فارسی و نبود جایگزین برای آنها، به معناشناسی در زبان عربی پرداخته شد. در رشته <span dir="LTR">HSE</span> و ایمنی صنعتی، <span dir="LTR">Hazard</span> به معنای خطر، برگردانشده است اما در رشته سلامت در حوادث و بلایا این لغت با مخاطره بیان میشود. همچنین لغت <span dir="LTR">Risk</span> در رشته سلامت در بلایا بهعنوان خطر در نظر گرفتهشده است ولی این لغت در</div>
<div dir="RTL"> <br>
<table align="left" cellpadding="0" cellspacing="0">
<tbody>
<tr>
<td height="8"></td>
</tr>
<tr>
<td></td>
<td><img alt="" height="2" src="file:///C:UsersMHAJIA~1AppDataLocalTempmsohtmlclip1 1clip_image001.gif" width="191" ></td>
</tr>
</tbody>
</table>
<br>
<br clear="ALL" >
<strong>مولف مسئول: داود خراسانی زواره-</strong> تهران: دانشکده بهداشت و ایمنی، دانشگاه علوم پزشکی تهران <span dir="LTR">davoud.khorasani@gmail.com</span> <span dir="LTR">E</span><span dir="LTR">-mail</span><span dir="LTR">:</span><br>
1. دانشجو دکتری سلامت در بلایا و فوریتها، دانشکده بهداشت و ایمنی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران<br>
2. استاد، مرکز تحقیقات سلامت محیط کار، گروه سلامت در بلایا و فوریتها، دانشکده بهداشت و ایمنی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران<br>
3. دکترای سلامت در بلایا و فوریتها، دانشکده پرستاری، دانشگاه علوم پزشکی همدان، همدان، ایران<br>
4. دانشیار، گروه سلامت، ایمنی و محیطزیست، دانشکده بهداشت و ایمنی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران<br>
5. دکترای سلامت در بلایا و فوریتها، گروه پرستاری، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی ایلام ، ایلام ، ایران<br>
<span dir="LTR">E</span> تاریخ دریافت : 6/3/1399 تاریخ ارجاع جهت اصلاحات :13/3/1399 تاریخ تصویب : 2/4/1399<span dir="LTR"></span></div>
<div dir="RTL">رشتههای <span dir="LTR">HSE</span> و ایمنی صنعتی معادل فارسی ندارد و همان لغت ریسک بیان میشود. <span dir="LTR">Hazard</span> در ایمنی صنعتی (<span dir="LTR">HSE</span>) و <span dir="LTR">Risk</span> در سلامت در حوادث و بلایا با یک عنوان در ایران نامیده میشوند به عبارتی در لفظ، هر دو آن را خطر خطاب میکنند. حال واقعا لفظ صحیـح کـدام است؟ بـرای ایـن موضـوع استانداردهـای مختلفی در زمینه <span dir="LTR">HSE</span> مطالعه شد که میتوان به <span dir="LTR">ISO 45001</span><sup>1</sup>، <span dir="LTR">ANSI</span><sup>2</sup>، و بخشهای تعریفی <span dir="LTR">ILO</span><sup>3</sup> اشاره کرد. درحوزه سلامت در حوادث و بلایا نیز به <span dir="LTR">UNISDR Terminology on Disaster Risk Reduction</span> <sup>4</sup> رجوع شد. همچنین برای یافتن مترادفهای عربی به ترجمه عربی <span dir="LTR">UNISDR Terminology on Disaster Risk Reduction</span> در سایت <span dir="LTR">UNISDR</span> مراجعه شد. در ادامه برای فهم معنای لغات عربی در بابهای گوناگون، سایت آموزشی تبیان مطالعه شد. در نهایت بیان این نکته ضروری است که مفهوم، از لحاظ انگلیسی در دو رشته کاملا درک شده و صحیح بهکار میرود اما اسم انتخابشده ازلحاظ معناشناسی عربی- فارسی دریکی از این دو رشته تا این زمان اشتباه بوده است. برای این منظور این لغات را در بابهای عربی مرور میکنیم.<span dir="LTR"></span><br>
خطر بر وزن فعل است که در زبان عربی ریشه نام دارد. ریشهها در زبان عربی به معنای پتانسیل داشتن آن مورد هستند.<br>
بر اساس این موضوع میتوان "خطر" را به معنای پتانسیل داشتن آن دانست اما "مخاطره" در باب مفاعله است مفاعله خود "مصدر" است و این وزن در برگرداندن به فارسی یعنی انتقال فعل از موضع اول یا نفر اول به نفر دوم و یا موضع دوم یعنی "از به"، بنابراین مخاطره یعنی خطر را انتقال دادن و یا به وجود آوردن و از حالت پتانسیل بودن خارج کردن. همچنین اخطار نیز مصدری بر وزن افعال است که به معنی انتشار و آگاهسازی فعل است یعنی اخطار نیز به معنی هشدار و بیان وجود خطر است(1). در گام بعدی به ترتیب به معنی فارسی لغات <span dir="LTR">Hazard</span> و <span dir="LTR">Risk</span> براساس<span dir="LTR">ISO 45001</span> برای رشته<span dir="LTR">HSE</span> و ایمنیصنعتی و تعریف <span dir="LTR">UNISDR</span> برای رشته سلامت در بلایا میپردازیم.<br>
<span dir="LTR">Hazard</span>: منبع با پتانسیل آسیب رساندن که سبب جراحت و یا بیماری شود(2).<br>
<span dir="LTR">Risk</span>: به حاصلضرب احتمال یک رویداد خطرناک در شدت آن(2).<br>
<span dir="LTR">Hazard</span>: یک پدیده خطرناک، ماده، فعالیت انسانی و یا شرایطی که میتواند باعث مرگ، جراحت و یا سایر اثرات بر سلامتی شود و یا امکان آسیب به تجهیزات و داراییهای اجتماعی و اقتصادی و یا محیط زیستی را عامل شود(3).<br>
<span dir="LTR">Risk</span>: ترکیب احتمال یک رویداد و اثرات منفی آن(3).<br>
میتوان نتیجه گرفت مفهوم دو لغت در دو رشته کاملاً یکسان است. اما بر اساس معناشناسی عربی و با توجه به تعاریف این دو لغت در دو رشته میتوان به این نکته رسید که معادل صحیح فارسی لغت <span dir="LTR">Hazard</span> کلمه "خطر" و معادل صحیح واژه <span dir="LTR">Risk</span> لغت " مخاطره" است؛ اما ترجمه عربی منتشرشده به زبان عربی در<br>
سایت <span dir="LTR">UNISDR</span> نیز میتواند گواهی بر صحت این موضوع باشد(4) که تابهحال تمامی عزیزان رشته سلامت در بلایا معادل فارسی جابجای این لغات را استفاده میکردند.<br>
لذا پیشنهاد مؤلفین آن است که در تمامی مستندات و استانداردهای موجود اعم از کتب، دستورالعملها و آییننامههای منتشرشده در ایران در رشته سلامت در بلایا این دو لغت ترجمه شده جابجا گردد و در رشتههای ایمنی صنعتی و <span dir="LTR">HSE</span> نیز بهجای کاربرد لغت ریسک از مخاطره استفاده شود.<strong><span dir="LTR"></span></strong></div>
<div dir="RTL"><span dir="RTL"> </span><br>
<span dir="RTL"> </span><br>
<table align="left" cellpadding="0" cellspacing="0">
<tbody>
<tr>
<td height="6"></td>
</tr>
<tr>
<td></td>
<td><img alt="" height="2" src="file:///C:UsersMHAJIA~1AppDataLocalTempmsohtmlclip1 1clip_image001.gif" width="191" ></td>
</tr>
</tbody>
</table>
<br>
<br clear="ALL" >
1. International Organization for Standardization<br>
2. American National Standards Institute<br>
3. International Labor Organization<br>
4. United Nations International Strategy for Disaster Reduction<span dir="RTL"></span><br>
<strong>References</strong></div>
<ol>
<li>Arabic education [Internet]. Tebyan. 2020. Available from: https://article.tebyan.net/ 147009/%D8%AB%D9%84%D8%A7%D8%AB%DB%8C-%D9%85%D8%B2%DB%8C%D8% AF-%D9%82%D8%B3%D9%85%D8%AA-%D8%A7%D9%88%D9%84-. (Persian).</li>
<li>ISO 45001. 2018 [Internet]. ISO. 2018. Available from: https://www.iso.org/standard/63787.html.</li>
<li>English UNISDR Terminology on Disaster Risk Reduction [Internet]. United Nations International Strategy for Disaster Reduction (UNISDR). 2009. Available from: https:// www.unisdr.org/files/7817_UNISDRTerminologyEnglish.pdf.</li>
<li>Arabic UNISDR Terminology on Disaster Risk Reduction [Internet]. United Nations International Strategy for Disaster Reduction (UNISDR). 2009. Available from: http:// www.unisdr.org/files/7817_UNISDRTerminologyArabic.pdf.</li>
</ol>
<span dir="RTL"></span>
نامه به سردبیر,نامه به سردبیر
letter to editor,letter to editor
168
170
http://jmums.mazums.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-12506-1&slc_lang=fa&sid=1
Iman
Farahi-Ashtiani
ایمان
فرهی آشتیانی
iman.farrahi@yahoo.com
1003194753284600127496
1003194753284600127496
No
PhD Student in Health in Emergencies and Disasters, School of Public Health and Safety, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran
دانشجو دکتری سلامت در بلایا و فوریتها، دانشکده بهداشت و ایمنی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران
Davoud
Khorasani-Zavareh
داود
خراسانی زواره
davoud.khorasani@gmail.com
1003194753284600127497
1003194753284600127497
Yes
Professor, Workplace Health Promotion Research Center, Department of Health in Emergencies and Disasters, School of Public Health and Safety, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran
استاد، مرکز تحقیقات سلامت محیط کار، گروه سلامت در بلایا و فوریتها، دانشکده بهداشت و ایمنی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران
Meysam
Safi-keykaleh
میثم
صفی کیکله
meysam.safi@yahoo.com
1003194753284600127498
1003194753284600127498
No
PhD in Health in Emergencies and Disasters, Malayer School of Nursing, Hamadan University of Medical Sciences, Hamadan, Iran
دکترای سلامت در بلایا و فوریتها، دانشکده پرستاری، دانشگاه علوم پزشکی همدان، همدان، ایران
Reaza
Gholamnia
رضا
غلام نیا
reza_gholamnia@yahoo.com
1003194753284600127499
1003194753284600127499
No
Associate Professor, Department of Health, Safety and Environment, School of Public Health and Safety, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran
دانشیار، گروه سلامت، ایمنی و محیطزیست، دانشکده بهداشت و ایمنی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران
Hamid
Safarpour
حمید
صفرپور
1003194753284600127500
1003194753284600127500
No
PhD in Health in Emergencies and Disasters, Department of Nursing, School of Nursing and Midwifery, Ilam University of Medical Sciences, Ilam, Iran
دکترای سلامت در بلایا و فوریتها، گروه پرستاری، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی ایلام ، ایلام ، ایران