سابقه و هدف: مطالعه انگل های داخلی جوندگان از لحاظ پزشکی، بهداشتی، دامپزشکی و زیست شناسی حایز اهمیت می باشد. طبق مطالعات انجام شده، میزان آلودگی به انواع انگل های کرمی داخلی شامل نماتودها، سستودها و ترماتودها در مناطق مختلف ایران متفاوت است، لذا جهت تعیین انواع انگل های کرمی داخلی جوندگان و شناسایی انواع آنها بر حسب گونه و منطقه صید، به خصوص در مناطق شهری استان مازندران، مطالعه ای در سال های 76 الی 78 انجام شد.
مواد و روش ها: مطالعه به روش توصیفی بر روی371 سر جونده که از شهرهای مختلف استان مازندران با تله های زنده گیر صید شدند، انجام گرفت. جوندگان صید شده پس از انتقال به آزمایشگاه و ثبت مشخصات جهت جدا سازی انگل های کرمی داخلی کالبد گشایی شدند. انگل ها به روش انگل شناسی جدا و از لحاظ طبقه بندی با میکروسکوپ نوری در حد جنس و گونه شناسایی شده و اطلاعات مربوط به هر جونده و انواع انگل های جدا شده ثبت گردید.
یافته ها: از مجموع 371 سر جونده در 7 گونه که از نواحی مختلف استان مازندارن صید گردیدند، بیشترین تعداد جونده صید شده از بخش مرکزی استان مربوطه به شهر ساری و کمترین تعداد مربوط به شهر آمل می باشد. بیشترین درصد جونده صید شده از گونه راتوس راتوس (40 درصد) و کمترین درصد از جنس آپودموس (2 درصد) بوده است. از 6 گونه جونده 8 گونه انگل کرمـی روده ای جـدا گـردید که 3 گـونه آن از نماتودهـا (2/27 درصد)، 3 گـونه از سستودهـا (7/19 درصد) و یک گونه از ترماتودها (3/0 درصد) می باشد. میـزان آلودگی جوندگان به انواع انگل های کرمی روده ای 2/47 درصد می باشد. میزان آلودگی جوندگان به انگل های کرمی روده ای عبارت بود از: سیفاسیا ابولاتا 5/3 درصد، نیپواسترونژیلوییدس گونه خزری7/2 درصد، تریکوسفال موریس7/9 درصد، هتراکیس اسپوموزوا 3/11 درصد، هیمنولپیس دیمنوتا 15درصد، سیستی سرکوس فاسیولاریس 5/0 درصد، متاواتینا 4 درصد، و واکینوستوما ایلوکانوم 3/0 درصد.
استنتاج: نتایج حاصل از مطالعه نشان می دهد که توزیع جوندگان بر حسب مناطق جغرافیایی متفاوت بوده و میزان آلودگی به انواع نماتودهابیشتر از انواع سستودها و ترماتودها می باشد. شدت آلودگی به انواع نماتودها بیش از سایر انگل های کرمی داخلی بوده است. در این تحقیق برای اولین بار دوگونه انگل کرمی داخلی نیپواسترونژیلویس گونه خزری و اکینوستوما ایلوکانوم شناسایی و گزارش شده است.