ذبیح اله یوسفی، امان محمد قرنجیک، بهناز امان پور، محسن عادلی،
دوره ۲۱، شماره ۱ - ( ۱۲-۱۳۹۰ )
چکیده
سابقه و هدف: یافتن محل مناسب برای دفن مواد زائد جامد، از ضروریات طرحهای توسعه شهری است. شهر گنبد با جمعیتی معادل ۱۳۱۱۰۸ نفر روزانه ۱۲۰تن زباله تولید میکند. این میزان زباله در دو سایت موقت (در حریم رودخانه) و یک سایت دائم دفع میشود. نفوذ شیرابه و زباله به داخل آب زیرزمینی و رودخانه، سبب آلودگی و سایر مسائل زیست محیطی، ناشی از هر مکان یابی اشتباه میباشد. هدف این مطالعه مکانیابی محل دفن بهداشتی زباله شهرستان گنبد بر اساس ویژگی های ژئومورفولوژیک منطقه با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) است.
مواد و روشها: در این پژوهش، ابتدا معیارهای مهم دخیل در مکانیابی دفع زباله براساس ویژگیهای مورفولوژیکی منطقه شناسایی گردید دادههای از جمله تصاویر ماهوارهای LandSAT ETM+، IRS، فتوموزاییک مکان مبنای
Google Earth، نقشههای توپوگرافی، شیب، مدل رقومی ارتفاعی، عمق آبهای زیرمینی، شبکه راه ها، شبکه هیدروگرافی، ژئومورفولوژی، زمین شناسی، نقشه خاک و دادههای جهت باد، از جمله ضوابطی بودند که به عنوان ورودی به پایگاه داده مکان مبنای GIS انتقال داده شدند. در تحقیق حاضر از دو تکنولوژی (سنجش از دور و GIS ( به صورت توام استفاده شد. مدل منطق بولین در ابتدای تحلیل و درادامه مدل منطق فازی با توابع عضویت کاربر مبنا با دو متد WLC و OWA از جمله روشهایی بودند که در جهت حل مسأله مکانیابی استفاده شدند. در نهایت مناطق مناسب در ارتباط با اهداف تحقیق که همانا تعیین محلهای مناسب جهت دفن زبالههای شهری میباشد به صورت رستر با اندازه پیکسل ۳۰*۳۰ متری تعیین گردیدند. در نهایت تعیین محلهای مناسب جهت دفن زبالههای شهری به صورت رستر با اندازه پیکسل ۳۰*۳۰ متری تعیین گردیدند.
یافتهها: از طریق مطالعات میدانی، سه مکان دفن بهداشتی، جهت مقایسه و ارزیابی براساس وزن دهی پارامترها طبق متد روی همگذاری انتخاب شد و در نهایت با مطالعات دقیقتر بر روی مکانهای انتخاب شده و استخراج وزنهای مناسب بر روی هر یک، مکانهای انتخاب شده به ترتیب اولویت برای دفن بهداشتی بر روی نقشه نشان دار مشخص گردید. هر سه محل انتخاب شده برای دفع زباله ارزیابی شد. با توجه به بررسیهای میدانی و تحلیل نقشه GIS، نتیجه نشان داد مکان شماره ۱، به دلایل مختلف، در مقایسه با مکان شماره ۲ و سایت کنونی دفع زباله، مناسب تر است
استنتاج: از بین شرایط ژئومورفولوژیکی و ویژگیهای توپوگرافیک منطقه مورد مطالعه، فاکتور عمق سطح آب زیرزمینی از فاکتور کلیدی در این مکانیابی محسوب میشود که در بخشهای شمال شرق منطقه مطالعاتی (سایت شماره یک) بیشتر از سایر نواحی است.
فریبرز عزیزی، سمیرا فاضل مقدم ، محمد خادملو ، سمیه قربانی قلی آباد ، بیژن عزیزی،
دوره ۲۱، شماره ۱ - ( ۱۲-۱۳۹۰ )
چکیده
سابقه و هدف: مؤسسات آموزشی برای ارزشیابی فعالیتهای خود از ابزارهای متفاوتی استفاده میکنند. عوامل زیادی در فرآیند آموزش نقش دارند که هر یک به تنهایی میتوانند بر یادگیری تأثیر قابل توجه داشته باشند. این مطالعه با هدف بررسی و تعیین وضعیت موجود در محیط های آموزشی و شرایط یاددهی و یادگیری دانشجویان داروسازی از دیدگاه آنان در دانشگاه علوم پزشکی مازندران و با استفاده از الگوی DREEM(DUNDEE READY EDUCATIONAL ENVIRONMENT MEASURE) انجام شد.
مواد و روشها:. این مطالعه یک مطالعه توصیفی مقطعی است که در بین ۸۸ نفر از دانشجویان دانشکده داروسازی در سال ۱۳۹۱ انجام شد.روش نمونه گیری به صورت تصادفی و با استفاده از جدول اعداد بود. ابزار مطالعه پرسشنامه DREEM(DUNDEE READY EDUCATIONAL ENVIRONMENT MEASURE مشتمل بر اطلاعات دموگرافیک و ۵۰ سوال که درپنج حیطه محیط یادگیری، رضایت از اساتید، توانایی علمی دانشجویان، فضای آموزشی و روابط اجتماعی با فهرست درجه بندی شده از امتیاز یک تا پنج به ترتیب افزایش مطلوبیت می باشد. داده ها با نرم افزار SPSS V۱۸ مورد تجزیه وتحلیل آماری قرار گرفت.
یافتهها: از میان دانشجویان ۷/۹۷ درصد به صورت کامل پرسشنامه ها را تکمیل نمودند. ۶/۶۳ درصد زن و ۴/۳۶ درصد ۴/۶ درصد مرد بودند. از این میان ۹/۷۳ درصد ساکن خوابگاه و ۱/۲۶ درصد غیر خوابگاهی بودند. از طرفی ۶/۶۳ درصد افراد ورودی ۱۳۸۷ یا پایین تر و ۴/۳۶ درصد بالاتر از ورودی ۱۳۸۷ بودند. از حداکثر امتیاز ۲۵۰ ، مجموع امتیازات برای مردان ۶۲/۲۹ ± ۹۷/۱۵۰ و برای زنان ۵۳/۱۵± ۲۹/۱۵۳ به دست آمد که با استفاده از آزمون T تفاوت معنی داری نشان نداد. ۱۱/۱ درصد دانشجویان بسیار نامطلوب دانسته اند.
استنتاج: استفاده از ابزارهایی مانند DREEM میتواند در فرآیند و استراتژی تغییر در آموزش، کمک های ارزنده ای کند. برگزاری کارگاهها و نشستهای آموزشی جهت مهارتهای یاددهی و یادگیری و بکارگیری صحیح اصول طراحی آموزشی، نشستهای دوستانه و صمیمی میان اساتید و دانشجویان و توجه به فعالیتهای فوق برنامه که باعث افزایش انگیزه دانشجویان می شود می تواند کمک کننده باشد.کارگاههای توجیهی برای اساتید به منظور شناسایی نقاط ضعف در تدریس و استفاده از نظرات فراگیران توصیه میشود.
محمد علی ززولی، مهدیه علم قلیلو،
دوره ۲۱، شماره ۲ - ( ۱۲-۱۳۹۰ )
چکیده
سابقه و اهداف : کیفیت آب از جمله مسائلی است که با سلامتی، بهداشت فردی و عمومی جامعه نسبت مستقیم دارد و پایش آب و تأمین شرایط بهداشتی از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. لذا هدف از این تحقیق بررسی کیفیت شیمیایی آب آشامیدنی شهرستان خوی واقع در استان آذربایجان غربی طی سالهای ۱۳۸۷و ۱۳۸۸ بوده است.
مواد و روشها : این تحقیق به روش توصیفی بود. اطلاعات مورد نیاز، از شرکت آب و فاضلاب استان آذربایجان غربی، آزمایشگاه آب شهرستان خوی در مدت ۲۴ ماه از فروردین ۱۳۸۷ تا اسفند۱۳۸۸ اخذ گردید. داده های حاصله با نرم افزار SPSS و EXCEL مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و با استانداردهای ملی مقایسه شد.
یافته ها : میانگین غلظت نیترات در طی دو سال ۹,۴±۱۸.۹ میلی گرم برلیتر بود. میانگین میزان(ELECTRICAL CONDUCTIVITY) EC در چاههای آب شرب شهرستان خوی،۱۲۰± ۵۸۹ میکروزیمنس برسانتی متر بود. میانگین غلظت فلوراید آب این شهرستان ۰.۱±۰.۳۹ میلی گرم برلیتر بود. میانگین سختی آب چاههای آب شرب شهرستان خوی در طول مدت بررسی،۶۴±۲۹۳ میلی گرم برلیتر یرحسب کربنات کلسیم بود.
استنتاج : هرچند غلظت نیترات و هدایت الکتریکی آب شرب شهرستان خوی خیلی پایین تر از حد مجاز بوده است ولی غلظت نیترات و میزان هدایت الکتریکی از سال ۸۶تا۸۸ روند افزایشی داشته است. با توجه به دمای میانگین سالیانه این شهرستان، میزان فلوراید چاهها بسیار پایین تر از حد استاندارد می باشد. از لحاظ سختی، آب شرب شهرستان خوی جزء آبهای سخت و خیلی سخت دسته بندی می شود. بین سختی و هدایت الکتریکی آب چاهها رابطه مستقیم خطی وجود دارد .
محمد علی ززولی، جمشید یزدانی، داود بلارک، معصومه ابراهیمی، یوسف مهدوی،
دوره ۲۱، شماره ۲ - ( ۱۲-۱۳۹۰ )
چکیده
سابقه و اهداف : پساب های صنعتی معمولاً، یکی از عمده ترین صنایع آلاینده محیط زیست به شمار می روند. تخلیه فاضلاب های رنگی صنایع در آب های پذیرنده منجر به بروز پدیده اتریفیکاسیون و از نظر بهداشتی دارای خاصیت سرطان زایی و جهش زایی می باشد. لذا هدف از این تحقیق بررسی حذف رنگ اسید بلو۱۱۳ از محیط های آبی با استفاده از پسماند کانولا می باشد.
مواد و روشها: این تحقیق یک نوع مطالعه تجربی- آزمایشگاهی بود. در این مطالعه از پسماندکانولا به عنوان جاذب جهت حذف رنگ اسید بلو۱۱۳ استفاده شد. در این مطالعه تاثیر پارامترهای مختلف بر عملکرد جاذب بررسی شد و ایزوترم های جذب تعیین شد و غلظت رنگ به روش اسپکتروفتومتری در طول موج ۵۶۶ نانومتر اندازه گیری شد.
یافته ها: نتایج نشان داد با افزایش زمان تماس و افزایش دز جاذب، میزان حذف افزایش خواهد یافت ولی میزان رنگ جذب شده به ازای هر گرم جاذب کاهش می یابد. همچنین با کاهش غلظت اولیه رنگ میزان حذف افزایش خواهد یافت و در حالت بهینه جاذب قادر است باعث جذب رنگ در حدود ۹۹%شود. داده های جذب از ایزوترم لانگمیر نسبت به ایزوترم های فروندلیچ و تکمین بیشتر تعبیت می کند.
استنتاج : به طور کلی نتایج حاصل از این مطالعه مشخص ساخت که می توان از پسماند کانولا به عنوان یک جاذب مؤثر و ارزان قیمت و با کارایی بالا، جهت تصفیه پساب صنایع نساجی استفاده کرد.
رمضانعلی دیانتی، جمشید یزدانی چراتی، داود بلارک،
دوره ۲۱، شماره ۲ - ( ۱۲-۱۳۹۰ )
چکیده
سابقه و هدف: فنل یکی از مهم ترین ترکیبات موجود در فاضلاب صنایع است. فنل در طبقه بندی آلاینده ها، دارای اولویت خطرناک در آژانس بین الملی تحقیقات سرطان (IARC) و در فهرست سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا معرفی شده است. بنابراین هدف از این مطالعه بررسی تأثیر سوربیتول برمیزان جذب فنل توسط گیاه عدسک آبی می باشد.
مواد و روشها: این مطالعه یک تحقیق تجربی است. در این تحقیق گیاه آبزی عدسک آبی با مقادیر متفاوت (۲/۰، ۴/۰ و ۶/۰ گرم) در تماس با غلظت های ۵ ، ۱۰ ، ۲۵ و ۵۰ پی پی ام فنل قرار گرفت و سوربیتول با دو مقدار مشخص۲/۰ ۰,۲ و ۱ گرم نیز به ظرف ها به عنوان ماده مغذی افزوده شد. آزمایشات در دو مرحله برای جلوگیری از خطای احتمالی انجام شد. هر چهار روز یک بار از تمام ظروف جهت تعیین غلظت آلاینده نمونه تهیه شد. غلظت فنل به روش رنگ سنجی در طول موج۵۰۰ نانومتر تعیین گردید.
نتایج: گیاه عدسک آبی قادراست فنل را از آب حذف نماید. افزودن کربوهیدرات سوربیتول به محیط کشت موجب افزایش میزان رشد و تکثیر و افزایش کارآیی حذف فنل به وسیله گیاه عدسک آبی می گردد.
استنتاج: گیاه عدسک آبی قادراست فنل را از آب حذف نماید. افزودن کربوهیدرات سوربیتول به محیط کشت موجب افزایش میزان رشد و تکثیر و افزایش کار آئی حذف فنل بوسیله گیاه عدسک آبی می گردد.
محمد علی ززولی، داوود بلارک، یوسف مهدوی، منصور برافراشته پور،
دوره ۲۱، شماره ۲ - ( ۱۲-۱۳۹۰ )
چکیده
سابقه و اهداف : بررسی میزان و ترکیب اجزاء پسماندهای شهری به عنوان اطلاعات اساسی برای طراحی، بهره برداری و بهینه سازی سیستم های مدیریت پسماند مورد نیاز است. هدف نهایی این تحقیق آنالیز کمی و کیفی مواد زائد شهر تبریز میباشد.
مواد و روشها : تحقیق حاضر از نوع توصیفی- مقطعی بوده و نمونه برداری از کل مناطق شهر تبریز (۱۰منطقه ) و براساس روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی در مدت یک سال انجام شد. کل نمونه های برداشتی در طول فصل، ۱۲ نمونه از هر منطقه میباشد. سپس داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و EXCEL مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته ها : از ۱۲۰۰ تن پسماند تولیدی ۵۲ درصدآن را مواد آلی، ۱۳,۱ درصد کاغذ و مقوا و ۱۹ درصد را مواد قابل بازیافت پلاستیک، فلزات و شیشه و... تشکیل میدهد. در شهر تبریز بیشترین مقدار تولید زباله در ماه مرداد و کمترین مربوط به دی و سرانه زباله به ازای هر نفر حدود ۸۹۰ گرم می باشد.
استنتاج : حدود ۸۵ درصد پسماند شهر تبریز را مواد قابل بازیافت و مواد آلی تشکیل می دهد که استفاده از آن ها از آلودگی محیط زیست جلوگیری می کند. همچنین از دیدگاه مردم افزایش آگاهی مردم و اهمیت دادن شهرداری به کاهش و بازیافت باید در راس برنامه های اجرا شده برای مدیریت پسماند باشد.
محمدعلی ززولی، محمدرضا منظم، جمشید یزدانی چراتی، فاطمه حسین زاده،
دوره ۲۱، شماره ۲ - ( ۱۲-۱۳۹۰ )
چکیده
سابقه و اهداف : خطوط انتقال برق از منابع تولید میدان مغناطیسی با فرکانس بی نهایت پایین محسوب میگردد. هدف از این مطالعه بررسی چگالی شار مغناطیسی با فرکانسهای بی نهایت پایین (ELF ) در اطراف خطوط فشار قوی برق منطقه غرب تهران درسال ۱۳۹۱ بود.
مواد و روشها: در این مطالعه چگالی شار مغناطیسی در اطراف سه خط فشار قوی انتقال برق ۶۳، ۲۳۰ و ۴۰۰ کیلوولت اندازه گیری شد. اندازه گیریها با استفاده از دستگاه سه محوره قرائت مستقیمTES ۱۳۹۴ براساس استاندارد ۱۹۹۴-۶۴۴ IEEE در فواصل(۰،۵،۱۰،۲۰) متر از خطوط انجام شد.
یافته ها: نتایج حاصله نشان داد که حداقل، میانگین و حداکثر چگالی شارمغناطیسی در اطراف خطوط به ترتیب ۱۴/۰، ۲۵/۱± ۴۳/۱، ۵۱/۱۱میکروتسلا بود. مقدار چگالی شار مغناطیسی در تمامی قرائتها پایینتر از حد استاندارد کمیسیون بینالمللی حفاظت در برابر پرتوهای غیریونساز بود.
استنتاج : میانگین چگالی شار مغناطیسی در اطراف خطوط حدود ۲۵/۱% استانداردICNIRP بود و همچنین این میزان با افزایش فاصله از خطوط و کاهش جریان عبوری از خطوط کاهش یافت.
محمدعلی ززولی، فرزانه ویسی، امیر ویسی،
دوره ۲۱، شماره ۲ - ( ۱۲-۱۳۹۰ )
چکیده
سابقه و اهداف : بیس فنلA ترکیبی حلقوی است که کاربردهای زیادی در صنایع مختلف دارد و به عنوان آلاینده مقاوم شناخته شده است. لذا هدف از این تحقیق بررسی حذف بیس فنل A با استفاده از کربن فعال و پوسته تخم مرغ با استفاده از روش پاسخ سطحی میباشد.
مواد و روشها: در این مطالعه از کربن فعال و پوسته تخم مرغ به عنوان جاذب استفاده شد. جاذبها با استفاده از روش استاندارد تهیه و مشبندی شد. متغیرهای مورد مطالعهPH ، زمان ماند، غلظت بیس فنل و دوز جاذب میباشد. کلیه آزمایشات به روش استاندارد انجام شد. حجم نمونه به روش باکس بنکن انجام شد .
یافته ها: یافتهها نشان داد که راندمان هر دو جاذب در جذب آلاینده با افزایش زمان ماند، افزایش غلظت BPA و کاهش PH افزایش مییابد. بیشترین جذب برای کربن فعال و پوسته تخم مرغ به ترتیب ۹۲ و ۳۳ درصد میباشد. راندمان جذب در زمان ۱۲۰ دقیقه برای هر دو جاذب بیشترین مقدار بود. آزمون آنالیز واریانس دادههای آزمایش نشان داد که مدل پاسخ سطحی به لحاظ آماری برای کربن فعال با شرایط خطی و برای پوسته تخم مرغ با شرایط خطی، مکعبی و برهمکنش رابطه معنی داری دارد.
استنتاج : جذب بیس فنل توسط جاذب پوسته تخم مرغ نسبت به کربن فعال بسیار کم و ناچیز می باشد. کربن فعال یک جاذب خوب برای بیس فنل میباشد.
ذبیحالله یوسفی، منصور برافراشتهپور، محمود تقوی، علی مشایخ صالحی، فرهاد صداقت،
دوره ۲۱، شماره ۲ - ( ۱۲-۱۳۹۰ )
چکیده
سابقه و اهداف : نیتریت و نیترات از عوامل آلاینده منابع آبهای زیرزمینی محسوب میشوند که اخیرا با ورود انواع فاضلاب ها، میانگین آن ها رو به افزایش است. در این مطالعه، روند تغییرات نیترات و نیتریت منابع آب شرب شهر گچساران در سامانه GIS بررسی می شود.
مواد و روشها: در این مطالعه توصیفی-مقطعی، نمونهبرداری و اندازهگیری پارامترها طبق کتاب روش های استاندارد، از ۴۳ منبع و تعداد ۲۵۸ نمونه صورت گرفت و نتایج آنالیز ۵ ساله آرشیو شده شرکت آب و فاضلاب با نرمافزار GIS نسخه ۹,۳ و SPSS نسخه ۱۶ و آزمون همبستگی پیرسون آنالیز و تحلیل شد.
یافته ها: نتایج نشان داد غلظت نیترات از ۵.۱۵ بر حسب نیترات در سال ۸۴ و نیتریت از ۰.۰۱ در سال ۸۸ به ترتیب به ۱۰.۸۷ و ppm ۰.۰۱۵۷ در سال ۹۰ افزایش یافت. حداقل غلظت نیترات مربوط به سال ۸۴ و حداکثر آن ppm۱۱ بر حسب نیترات در سال ۸۸ بود. تغییرات مکانی میزان نیتریت و نیترات نشان دهنده کیفیت بالاتر منطقه مورد مطالعه نسبت به سایر نقاط میباشد.
استنتاج : طبق نتایج میزان نیتریت و نیترات در طی چند سال گذشته روند افزایشی داشته است. در حالی که میزان هر کدام از پارامترها کمتر از حد استاندارد تعیین شده ملی و بین المللی میباشد ولی به علت خطرات ناشی از این عناصر، باید این روند افزایشی با استفاده از روش های صحیح مدیریت و حفاظت آب ها کاهش یابد.
نگار ساری، هادی کوشیار، سعید واقعی، حامد کامل نیا،
دوره ۲۲، شماره ۱ - ( ۱۲-۱۳۹۱ )
چکیده
سابقه و هدف : کیفیت زندگی در سالمندان می تواند به راحتی مورد تهدید قرار گیرد . از این رو اطلاع از کیفیت
زندگی سالمندان و عوامل مؤثر بر آن منجر به اتخاذ تدابیری جهت افزایش کیفیت زندگی آنان می شود . هدف پژوهش
حاضر تعیین کیفیت زندگی و عوامل مؤثر بر آن در سالمندان ساکن در خانه های سالمندان شهر مشهد بود.
مواد و روش ها: این مطالعه از نوع توصیفی مقطعی بوده است و ۲۲۰ نفر از سالمندان ۶۰ ساله و بالاتر ساکن خانه های
سالمندان شهر مشهد با طول مدت اقامت حداقل ۶ ماه که قادر به درک و پاس خ گویی به سوالات بودند، به صورت سرشماری
دراین مطالعه شرکت کردند. اطلاعات لازم با استفاده از پرسشنامه کیفیت زندگی سالمندان ساکن در خانه سالمندان و
پرسشنامه مربوط به خصوصیات دموگرافیک افراد و به روش مصاحبه رو در رو جمع آوری گردید . تحلیل داده ها با استفاده
۰ در نظر گرفته شد. / نسخه ۱۵ وآمارتوصیفی و رگرسیون خطی صورت گرفت. سطح معنی داری ۰۵ SPSS از
۵۶ ) در سطح متوسط و نمرات /۷±۱۰/ یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که میانگین نمره کیفیت زندگی کل ( ۸
۵۵ ) و /۴±۱۱/ ۵۷ )، اقتصادی و اجتماعی ( ۴ /۴±۱۴/ ۵۴ ) و روحی و معنوی ( ۷ /۷±۱۳/ تمامی ابعاد سلامتی و عملکرد ( ۸
۶۳ ) نیز در سطح متوسط بوده است . هم چنین متغیرهایی از قبیل جنس، تحصیلات، مدت اقامت، وضعیت /۵±۱۲/ خانواده ( ۸
.(p<۰/ سکونت قبلی و ترکیب زندگی به ترتیب از قوی ترین عوامل تعیین کننده کیفیت زندگی کل بوده است ( ۰۵
استنتاج: نتایج این پژوهش نشان داد نمره کل کیفیت زندگی سالمندان و تمامی ابعاد آن در حد متوسط است .
هم چنین نشان گر برخی عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی در سالمندان است. با توجه به این موارد و انجام اقدامات مقتضی
می توان از بسیاری از مشکلات دوران سالمندی کاسته و بر سال های عمر مفید سالمندان افزود.
مریم زکریایی، شهلا صفاتیان، علی اصغر سعیدی، حسن نصرالله زاده ساروی، میلاد عادل،
دوره ۲۲، شماره ۲ - ( ۱۲-۱۳۹۱ )
چکیده
سابقه و هدف: شهرهای شمالی حوضه جنوبی دریای خزر به ویژه استان مازندران و شناگاههای ساحلی این حوضه به طور پیوسته در معرض آلودگیهای میکروبی قرار دارند. هدف از این تحقیق، بررسی میزان آلودگی میکروبی آب شناگاههای دریای خزر در سواحل استان مازندران بود.
مواد و روشها: به منظور بررسی وضعیت میکروبی شناگاههای ساحلی در استان مازندران از آب ۵ ایستگاه (فریدونکنار، بابلسر ۱، بابلسر ۲، جویبار و ساری) طی ماههای فروردین تا اسفند سال ۱۳۸۹ نمونهبرداری صورت گرفت و میانگین تعداد باکتریهای هوازی، کلیفرم کل، استرپتوکوک مدفوعی و اشریشیاکلی با روشهای استاندارد تعیین شد.
یافتهها: میانگین تعداد باکتریهای هوازی در فصل زمستان در ایستگاه جویبار با ۱۸۷ عدد در میلیلیتر آب دریا کمترین میزان و در ٍفصل پاییز در ایستگاه ساری با ۵۸۰۰ عدد در میلیلیتر آب دریا بیشترین میزان را به خود اختصاص داد. کمترین میانگین تعداد کلیفرم کل در زمستان از ایستگاه جویبار کمتر از ۱۰ عدد و بیشترین آن در فصل پاییز در ایستگاه ساری با ۲۷۰۰ عدد در میلیلیتر آب دریا به دست آمد. کمترین میانگین اشریشیاکلی در زمستان در ایستگاه جویبار کمتر از ۱۰ عدد و بیشترین میزان در پاییز در ایستگاه ساری ۱۶۰۰ عدد در میلیلیتر آب دریا بود.
استنتاج: بررسیها نشان دهنده آلودگی در کلیه مناطق ساحلی استان مازندران میباشد. مطالعه حاضر نشان دهنده آن است که آب سواحل مورد بررسی در استان مازندران از نظر میکروبهای شاخص، آلوده هستند و به عنوان یک عامل تهدید کننده سلامتی برای شناگران و گردشگران محسوب میگردد.
ذبیح اله یوسفی، رضاعلی محمدپور، ابراهیم زارعی، منصور برافراشتهپور،
دوره ۲۲، شماره ۲ - ( ۱۲-۱۳۹۱ )
چکیده
سابقه و هدف: یکی از بزرگترین مشکلات زیست محیطی صنایع چوب و کاغذ، تخلیه فاضلاب رنگی حاوی لیگنین به محیط زیست میباشد. هدف از این بررسی، تعیین کارایی فرایند فتوکاتالیستی ۲TiO داپ شده با آهن در حضور UV
(Ultra violet) جهت تجزیه لیگنین از فاضلاب مصنوعی صنعت چوب و کاغذ بود.
مواد و روشها: مطالعه حاضر از نوع مقطعی، در مقیاس آزمایشگاهی و در یک رآکتور ۲ لیتری انجام شد. نانوی موردنظر با روش سل-ژل (Sol-gel) سنتز شد. آزمایشها بر اساس روشهای استاندارد آزمایشهای آب و فاضلاب انجام گردید. جذب لیگنین با استفاده از روش اسپکتروفتومتری UV/Vis (Visible/UV) در طول موج ۲۸۰ نانومتر صورت گرفت. تعداد نمونهها بر اساس روش فاکتوریل، ۷۲ نمونه برآورد شد. جهت ترسیم نمودارها و تجزیه و تحلیل آماری نتایج، نرمافزارهایExcel و SPSS نسخه ۱۶ و آزمون برازش رگرسیونی مورد استفاده قرار گرفت.
یافتهها: بیشترین درصد حذف در حضور UV حدود ۴/۹۵ درصد و در حضور نور خورشید ۴/۸۷ درصد بود. وقتی غلظت از ۱۵/۰ به ۳۰/۰ گرم در لیتر افزایش یافت، میزان دفع لیگنین نیز افزایش پیدا کرد. در همه pHها با افزایش زمان ماند از ۱۵ به ۱۲۰ دقیقه، درصد حذف افزایش و بعد از ۶۰ دقیقه میزان حذف تا حدودی ثابت ماند و pH بهینه ۷ به دست آمد. همچنین وقتی که غلظت نانو افزایش و pH کاهش یافت، سرعت واکنش افزایش پیدا کرد.
استنتاج: میزان حذف در ناحیه نور مرئی و در حضور نور خورشید به طور قابل توجهی بالا بود که نشان دهنده نقش مؤثر داپ کردن نانو میباشد. بنابراین با توجه به نتایج این تحقیق، فرایند فتوکاتالیستی با استفاده از نانوی داپ شده به علت مقدار کم نانوی مصرفی، انرژی مصرفی پایین و راندمان بسیار بالا میتواند به عنوان یک جایگزین مناسب برای حذف لیگنین از صنایع چوب و کاغذ مورد استفاده قرار گیرد.
رمضانعلی دیانتی تیلکی، محمدعلی ززولی، جمشید یزدانی، مهدیه علم قلیلو، احسان رستمعلی،
دوره ۲۲، شماره ۲ - ( ۱۲-۱۳۹۱ )
چکیده
سابقه و هدف: کلروفنلها یکی از فراوانترین ترکیبات سمی صنایع هستند که نسبت به تجزیه بیولوژیکی مقاوم و مدت زمان طولانی در محیط پایدار میمانند. نور خورشید به عنوان یک منبع قادر است انرژی موردنیاز بسیاری از واکنشهای فوتوشیمیایی را تأمین نماید. هدف از این تحقیق، تعیین میزان تجزیه ترکیب آلی مقاوم ۴-کلروفنل به وسیله نور خورشید در حضور اکسید روی به عنوان کاتالیزور بود.
مواد و روشها: مطالعه حاضر به صورت ناپیوسته انجام گرفت. حجم مشخصی از محلول ۴-کلروفنل پس از تنظیم pH همراه با مقادیر معینی از کاتالیزور به ظروف شیشهای دربدار ریخته شد تا فرایند تجزیه در ساعات میانی روز زیر تابش مستقیم نور خورشید انجام گیرد. برای تماس مؤثر بین کاتالیزور و محلول، از دستگاه همزن استفاده گردید. در این مطالعه تأثیر عواملی مانند دوز کاتالیزور، pH و زمان تماس بررسی شد. برای تعیین غلظت باقیمانده ۴-کلروفنل، دستگاه HPLC (High-performance liquid chromatography) مورد استفاده قرار گرفت.
یافتهها: نور خورشید با استفاده از نانوکاتالیزور اکسید روی در شرایط بهینه به دست آمده (دوز کاتالیزور ۵/۱ گرم در لیتر و pH قلیایی) قادر به حذف نزدیک به ۷۵ درصد ۴- کلروفنل بود. در مقادیر pH اسیدی، نانوذره اکسید روی خاصیت فوتوکاتالیزوری خود را از دست میدهد.
استنتاج: خورشید به عنوان منبع انرژی در حضور کاتالیزور میتواند منجر به کاهش قابل ملاحظه آلاینده آلی مقاوم ۴-کلروفنل گردد. کاتالیزور مصرف نمیشود و قابل استفاده مجدد است.
علی آذری، علیاکبر بابایی، روشنک رضایی کلانتری، علی اسرافیلی، مجتبی مؤذن، بابک کاکاوندی،
دوره ۲۲، شماره ۲ - ( ۱۲-۱۳۹۱ )
چکیده
مقدمه: نیترات از متداولترین آلایندههای شیمیایی آبهای زیرزمینی میباشد و جذب سطحی به عنوان یکی از مؤثرترین و کارامدترین روشها در حذف این آلاینده از محیطهای آبی مطرح است؛ بنابراین هدف مطالعه حاضر مغناطیسی کردن کربن نانوتیوب با آهن صفر ظرفیتی و استفاده از آن به عنوان جاذب برای حذف نیترات از محیطهای آبی بود.
روشها: در این مطالعه از روش احیا برای تبدیل آهن دو ظرفیتی به آهن صفر و روش همترسیبی برای نشاندن آهن بر روی کربن نانوتیوب استفاده شد. ویژگی جاذب با تکنیکهای SEM (Structural equation modelling)، XRD (X-ray powder diffraction) و VSM (Value stream mapping) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. تأثیر تغییرات pH، زمان تماس، دور همزن، دما و غلظتهای مختلف جاذب و نیترات به روش یک فاکتور در زمان، بررسی و سپس بهینهسازی شدند.
یافتهها: pHبرابر با ۳، زمان تماس ۶۰ دقیقه، دور همزن ۲۰۰ دور در دقیقه و میزان جاذب ۱ گرم بر لیتر به عنوان شرایط بهینه برای حذف نیترات حاصل شد. بررسی روابط ایزوترم و سینتیک نشان داد که دادههای تجربی فرایند جذب نیترات به ترتیب با مدل Langmuir (۹۹۷/۰ < ۲R) و شبه درجه دوم (۹۹۳/۰ < ۲R) همبستگی داشتند. مطالعه ترمودینامک واکنش نیز نشان داد که فرایند گرماگیر و خود بخودی بود.
نتیجهگیری: در شرایط بهینه، کربن نانوتیوب مگنت شده با آهن صفر، پتانسیل و کارایی مؤثری را در حذف نیترات دارد و به دلیل خاصیت مغناطیسی، جداسازی آن از محلول آبی ساده و سریعتر است.
محمد شکرزاده، پدرام ابراهیم نژاد، محمود امیدی، امیر شادبورستان، زاوش زال زر،
دوره ۲۲، شماره ۹۰ - ( ۴-۱۳۹۱ )
چکیده
سابقه و هدف: کارسینومای هپاتوسلولار انسانی(HCC) یکی از علتهای رایج مرگ و میر در دنیا است. دارو رسانی هدفمند در سطح سلول، بافت یا گیرندههای اختصاصی سلولی یکی از فنآوریهای بالقوه برای درمان HCC میباشد. هدف از این مطالعه بررسی خواص سیتوتوکسیسیته نانوذرات Docetaxel (DTX) میباشد. که توسط روش رادیکال پلیمریزاسیون تهیه شدهاند.
مواد و روش ها: تعداد ۱۰۴×۱ عدد سلول در هر چاهک پلیت ۹۶ خانه کاشته شد و سپس مقادیر ۵۰-۰۱/۰ میکروگرم بر میلی لیتراز نانو دارو و داروی اصلی پس از یک روز از زمان کشت سلول به آنها اضافه گردید. سپس تعداد سلولهای زنده و فعالیت آنزیم دهیدروژناز میتوکندریایی سلولهای مزبور با استفاده از روش MTT assay طی زمانهای ۲۴، ۴۸و۷۲ ساعت مشخص گردید.
یافتهها: نتایج حاصل از تست MTT ، مهار قوی و وابسته به غلظت تکثیر سلولهای سرطانی HepG۲ را توسط نانو دارو نسبت به داروی اصلی نشان میدهد. غلظتهای مهاری (IC ۵۰) که با آنالیز آماری بهدست آمد برای نانو دارو و داروی اصلی در طی زمانهای انکوباسیون ۲۴، ۴۸ و ۷۲ ساعت بهترتیب شامل ۶۸/۰±۰۲/۱، ۸۶/۰±۳۹/۰، ۹۳/۰±۲۰/۰ و ۳۴/۱±۳۹/۱۰، ۹۷/۰±۸۷/۸ و ۷۶/۰±۹۹/۵ میکروگرم بر میلیلیتر میباشد.
استنتاج: شواهد موجود حاکی از سمیت سلولی بیشتر نانو ذرات داروی DTXنسبت به داروی آزاد بر روی سلولهای سرطانی کبد میباشد بنابراین فرمولاسیون نانو ذرات داروی حاصل از این مطالعه میتواند بهعنوان یک داروی انتخابی مناسب جهت مطالعات تکمیلی آینده در محیط درون تن پیشنهاد شود.
کامران نصیراحمدی، ذبیح اله یوسفی، احمد ترسلی،
دوره ۲۲، شماره ۹۲ - ( ۶-۱۳۹۱ )
چکیده
سابقه و هدف: پهنه بندی آلودگی و ارائه تصویر صحیح از وضعیت کیفی آبهای سطحی علاوه بر افزایش مشارکت مردمی در حفظ سلامت و کیفیت آبهای سطحی، ابزار مفیدی در اختیار قرار داده تا هر گونه تصمیم گیری مدیریتی که اثرات زیست محیطی آن به صورت مستقیم یا غیر مستقیم متوجه آبهای سطحی کشور باشد، با آگاهی بیشتری اتخاذ شود و ضرورت اعمال شیوههای مدیریتی منابع آب در هر نقطه مشخص میگردد، لذا هدف از این مطالعه پهنهبندی کیفی رودخانه هراز با استفاده از شاخصهای کیفی است.
مواد و روشها: در این مطالعه به منظور شناسایی تأثیر پساب کارگاههای پرورش ماهی، صنعتی، کشاورزی و مراکز مسکونی، حد فاصل خروجی آب از سد لار تا ورودی آب به دریای خزر در ۷ ایستگاه مختلف، پارامترهای کیفی آب رودخانه از مهرماه ۱۳۸۸ تا شهریور ماه ۱۳۸۹ مورد مطالعه و ارزیابی قرار گرفت. نمونه برداری، آماده سازی و آنالیز نمونه ها، طبق روش استاندارد (Standard method ۱۹۹۸) انجام پذیرفت.
یافتهها: نتایج حاصل از محاسبات آماری دادهها بیانگر آن است که میزان پارامترهای BOD، TS، EC، کدورت، نیترات، فسفات و کلی فرم مدفوعی در محل ورود رودخانه به دشت و تلاقی با پسابهای کشاورزی و مراکز مسکونی با آب رودخانه هراز، تغییرات قابل ملاحظه ای داشته، بهگونه ای که در ایستگاه سرخرود این افزایش معنیدار است.
استنتاج: آب رودخانه هراز در ۶ ایستگاه (ایستگاه خروجی از سد لار تا ایستگاه کره سنگ) بر اساس شاخص NSFWQI در کلاس آبهای دارای کیفیت متوسط با شاخص محدوده ۷۰-۵۰ قرار گرفت، در صورتیکه در ایستگاه پایین دست (ایستگاه سرخرود) میزان این شاخصها بهجز در ماههای دی، خرداد و تیر به زیر ۵۰ تقلیل یافته و به عنوان منطقه ای با کیفیت آب ضعیف (آلوده) شناخته شد.
امین صبوری، رضا کرباسی افشار، آیت شهماری، محمد مهدی باقرصاد رنانی،
دوره ۲۲، شماره ۹۵ - ( ۹-۱۳۹۱ )
چکیده
سابقه و هدف: خط اول درمانی در بیماران مبتلا به تاکیکاردی برگشتی گره دهلیزی بطنی (AVNRT) علامتدار قطع رادیوفرکوئنسی بهوسیله کاتتر میباشد. پروتکلهای مختلفی جهت قطع مسیر کوتاه در این بیماران وجود دارد که با عود و عوارض مختلفی همراه بوده است. هدف از این مطالعه مقایسه اثرات قطع کامل و ناقص مسیر آهسته برروی بهبود علایم و عوارض بیماران AVNRT پس از درمان به وسیله قطع کاتتری رادیوفرکوئنسی بود.
مواد و روشها: در یک مطالعه هم گروهی آیندهنگر، ۱۰۰ نفر بیمار مبتلا به AVNRT مراجعهکننده به درمانگاه بیمارستان بقیه الله عج طی سالهای ۱۳۹۰- ۱۳۸۸ بررسی شدند. بهوسیله پروپرانولول (mg/kg ۲/۰) و آتروپین
(mg/kg ۰۴/۰) بلوک اتونوم انجام شد. پس از تخریب AVNRT، عملکرد مسیر آهسته باقیمانده از طریق بررسی وجود سیگنال از گره AV از طریق الکتروفیزیولوژی گره AV مشخص گردید.
یافتهها: متوسط سنی ۱۳ ± ۴۳ سال و ۴۰ نفر مذکر و ۶۰ نفر مؤنث بودند. در زمان بلوک اتونوم و بعد از قطع مسیر آهسته، در ۴۸ نفر از بیماران عملکرد مسیر آهسته باقی ماند و در ۵۲ نفر از بیماران کاملاً قطع شد. در مقایسه بین دو گروه ۴۸ و ۵۲ نفره از نظر عود علایم (تپش قلب، درد قفسه سینه و faint) قبل و بعد از قطع تفاوت معنیداری مشاهده نشد (۰۵/۰p>)، ولی از لحاظ عوارض بعد از قطع شامل (AV block، DVT، pericardial effusion) در مقایسه بین دو گروه تفاوت معنیدار وجود داشت (۰۵/۰p<).
استنتاج: نتایج نشاندهنده بهبودی علایم در هر دو گروه بود هرچند شیوع عوارض در گروهی که تحت قطع ناقص قرار گرفته بودند کمتر از گروه دیگر بود. تلاش مفرط جهت قطع کامل مسیر آهسته در بیماران مبتلا به AVNRT در مقایسه با قطع ناقص میتواند باعث شیوع بالاتر عوارض بدون تغییر در میزان موفقیت بالینی باشد.
مجید کرمانی، مهدی فرزادکیا ، ذبیح اله یوسفی ، رحمان غندالی،
دوره ۲۲، شماره ۹۵ - ( ۹-۱۳۹۱ )
چکیده
سابقه و هدف: دنیای یک کودک را خانه، مدرسه و جامعه پیرامون آن تشکیل میدهد. این مکانها باید از نظر وضعیت ایمنی و بهداشتی مناسب باشند. تجارب گذشته نشان میدهد که این مکانها سهم عمدهای در وقوع حوادث و بروز بیماریها در کشورهای در حال توسعه دارند. مطالعه با هدف تعیین وضعیت بهداشت محیط و ایمنی در مدارس ابتدایی شهرستان پاکدشت انجام شد.
مواد و روشها: در مطالعه توصیفی حاضر تمام مدارس ابتدایی شهرستان پاکدشت (۸۲ باب) که شامل ۳۴ مدرسه شهری و ۴۸ مدرسه روستایی است مورد بررسی قرار گرفت. نمونهگیری به روش سرشماری انجام شد. دادهها با پر کردن پرسشنامه های قبل تنظیم شده از طریق مصاحبه با مدیر مدرسه و مشاهده مستقیم توسط پژوهشگر جمعآوری و با استفاده از نرمافزار Excel و SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافتهها: نتایج بررسی حاضر نشان داد که مدارس از نظر مساحت نسبت به تعداد دانشآموزان دچار کمبود هستند. ۲/۵۳ درصد مدارس از نظر وسعت و ۲۳/۵۵ درصد مدارس از نظر تعداد توالت نسبت به تعداد دانشآموزان مطابق با استاندارد بود. تفاوت معنی داری بین مدارس شهری و روستایی از نظر استاندارد بودن فضای کلاس دستشوییها وفاصله تخته سیاه وجود نداشت اما این تفاوت از نظر استاندارد بودن توالتها (۰۰۳/۰ p=)، مساحت مدارس (۰۰۱/۰p=) و آبخوریها (۰۱۷/۰p=) معنی دارد.
استنتاج: بر اساس نتایج پژوهش حاضر بیشتر مدارس، از نظر وضعیت بهداشت محیط و ایمنی بر اساس آییننامه بهداشت محیط مدارس دارای وضعیت متوسط بودند که این مسأله، توجه و دقت بیشتری را در جهت بهبود و ارتقای وضعیت بهداشتی مدارس از سوی مسئولین ذیربط میطلبد.
مرتضی دارابی نیا، مرتضی نجفی اسفاد،
دوره ۲۲، شماره ۹۶ - ( ۱۰-۱۳۹۱ )
چکیده
سابقه و هدف: در سال ۱۹۷۸، کنوانسیون منطقهای کویت با هدف محافظت از محیط زیست دریایی خلیج فارس، بین کشورهای منطقه منعقد گردید. منطقهای که کشورهای ایران، عربستان، کویـت، عراق، امارات متحده عربی و قطر، نفت تولیدی خود را از این دریای نیمه بسته صادر مینمایند. از آنجاییکه در کنوانسیون مذکور کشورهای امضاء کننده متعهد شدهاند کلیه اقدامات لازم را برای جلوگیری و یا کاستن از آلودگی محیط زیست در منطقه دریایی خلیج فارس به عمل آورند، این مطالعه با هدف بررسی عملکرد آن کنوانسیون در جهت محافظت از محیط زیست دریایی خلیج فارس انجام شده است.
مواد و روشها: در این تحقیق مقادیر آلودگی، زمان و اثرات آن در آبهای خلیج فارس با استفاده از آمارهای ماخوذ از منآبع رسمی مورد بررسی قرار گرفت. در خصوص ریزش مواد نفتی به آبهای خلیج فارس، آلودگی مذکور به تناسب مقدار تولید نفت در خلیج فارس مورد ارزیابی واقع و سپس با همین تناسب در مقایسه با مدت مشابه در سطح جهانی مورد سنجش قرار گرفت که ابتدا منتج به ترسیم دو نمودار جداگانه به تفکیک، در خلیج فارس و سطح جهان گردید. نمودار سوم حاصل تلفیق دو نمودار قبلی و نشانگر مقادیر افزایش یا کاهش با استفاده از نرمافزار
Microsoft office ۲۰۰۷ میباشد. و سپس تحلیل نهایی با استفاده از دادههای مذکور به عمل آمد.
یافتهها: باستثناء سالهای ۱۹۸۳ و ۱۹۹۱ مقدار آلودگی در خلیجفارس چه از نظر تعداد حوادث منتهی به آلودگی و چه از لحاظ حجم ریزش مواد نفتی و آلودگی آب، مقادیر پایینتری از میانگین آلودگی درسطح جهانی را نشان میدهد. به نحوی که از سال ۱۹۸۷ که سال تصویب کنوانسیون کویت میباشد تا سال ۱۹۸۲ و از سال ۱۹۸۴ لغایت سال۱۹۹۰، میانگین سطح آلودگی در مقایسه با سطح جهانی و متناسب با ۴۰ درصد استخراج نفت جهان از منطقه خلیج فارس، سیر نزولی را نشان میدهد. اما بروز دو جنگ بزرگ در خلیج فارس، افزایش آلودگی را مجموعاًً به رقم ۶۳/۶۳ درصد نسبت به میانگین جهانی رساند.
استنتاج: کنوانسیون منطقهای کویت به هنگام بروز جنگ و درگیری نظامی درخلیج فارس که هشت کشور ساحلی آن حدود ۴۰ درصد تولید نفت خام دنیا را برعهده داشته و روزانه نزدیک به ۲۰ میلیون بشکه نفت صادر مینمایند از عمل به تکالیف خود ناتوان بوده و در صورتیکه به تأسیسات نفتی، اسکلهها و نفتکشها حملاتی صورت گیرد، طرح عملیات اضطراری برای کنترل و مهار آلودگی بهدلیل گستردگی فاجعه و نظامی بودن منطقه عملاً کارایی خود را از دست میدهد. لذا پیشنهاد مطروحه این است که با اصلاح پروتکل کنوانسیون کویت و یا تنضیم پروتکل جداگانه، کشورهای عضو متعهد گردند به هنگام بروز جنگ از مورد هدف قرار دادن تاسیسات نفتی یکدیگر خودداری و یا در صورت حمله به تاسیسات نفتی، دخالت فوری عملیات اضطراری برای مهار آلودگی را به رسمیت شناخته و با آن همکاری نمایند.
عبدالرضا مشروفه، علیرضا ریاحی بختیاری، محمد پورکاظمی،
دوره ۲۲، شماره ۹۶ - ( ۱۰-۱۳۹۱ )
چکیده
سابقه و هدف: آلودگی به فلزات یکی از مشکلات مهم زیست محیطی و یکی از نگرانیهای مهم بهداشت مواد غذایی به شمار میآید. در سراسر جهان، ماهیان خاویاری یک منبع مهم تأمین غذا و ایجاد اشتغال و درآمد میباشند. در پژوهش حاضر، غلظت کادمیوم، نیکل، وانادیوم و روی در بافتهای خوراکی و غیر خوراکی دو گونه، فیل ماهی
(Huso huso) و ازون برون (Acipenser stellatus) جمعآوری شده از حوضه جنوبی دریای خزر در بهار سال ۱۳۹۰ انجام شد. همچنین ریسک ناشی از مصرف عضله این ماهیان برای انسان نیز مورد ارزیابی قرار گرفت.
مواد و روشها: نمونههای دو گونه ماهیان خاویاری، فیل ماهی (۴n=)، ازون برون (۸n=) را از مراکز مهم صید ماهیان خاویاری بخش جنوبی دریای خزر واقع در استانهای گیلان و گلستان جمعآوری گردیده و تا آنالیز شیمیایی در فریزر در دمای ºC۲۰- درجه سانتیگراد نگهداری شدند. اندازهگیری میزان غلظت فلز روی با دستگاه طیف سنجی جذب اتمی با شعله مدل (Shimadzu, AA-۶۷۰) و غلظت کادمیوم، نیکل و وانادیوم با دستگاه طیف سنجی جذب اتمی مجهز به سیستم گرافیتی مدل (Shimadzu, AA-۶۷۰G) تعیین گردید.
یافتهها: بالاترین غلظت فلزات کادمیوم، وانادیوم و نیکل (به ترتیب ۳۲/۰ ± ۷۰/۱، ۲۳/۰ ± ۸۷/۰ و ۴۴/۱ ± ۷۱/۲ میکروگرم بر گرم وزن خشک) در بافت کبد ماهی ازون برون و بیشترین غلظت فلز روی (۸۷/۵۱ ± ۲۶/۱۸۲ میکروگرم بر گرم وزن خشک) در قلب فیل ماهی است (۰۵/۰p<). کمترین غلظت فلزات روی و کادمیوم (به ترتیب ۹۰/۴ ± ۸۲/۱۶ و ۰۰۲/۰ ± ۰۰۶/۰ میکروگرم بر گرم وزن خشک) در عضله ازون برون و کمترین غلظت فلزات نیکل و وانادیوم (۰۲/۰ ± ۰۸/۰ و ۰۳/۰ ± ۱۷/۰ میکروگرم بر گرم وزن خشک) به ترتیب در قلب ازون برون و قلب فیل ماهی مشاهده گردید (۰۵/۰p<).
استنتاج: میانگین غلظت کادمیوم، وانادیوم و روی از حد استاندارد تعیین شده توسط سازمان کشاورزی، ماهیگیری و غذایی انگلستان MAFF (۲۰۰۰) و سازمان بهداشت جهانی (WHO) پایینتر میباشد. حد استاندارد فلزات کادمیوم، وانادیوم و روی به ترتیب ۲/۰، ۵/۰ و ۵۰ میکروگرم بر گرم میباشد. بنابراین به دلیل پایین بودن غلظتهای بهدست آمده از حد مجاز، مصرف عضله این ماهیان خطری جدی برای سلامتی مصرف کنندگان نخواهد داشت.