زهرا ابوالفضلی، علی اصغر جسمی، ندا مهدوی فر، رقیه جوان، سمانه علینژاد مفرد، علی تاج،
دوره ۳۴، شماره ۲۳۳ - ( خرداد ۱۴۰۳ )
چکیده
سابقه و هدف: یکی از مهم‌ترین عوارض بیماری دیابت مشکلات روانشناختی مانند کاهش تاب‌آوری و بهزیستی روانشناختی می‌باشد. استفاده از روش آرام‌سازی عضلانی روشی آسان، ایمن و غیر دارویی می‌باشد. بنابراین مطالعه حاضر با هدف بررسی تاثیر تکنیک آرام سازی عضلانی به روش جاکوبسون بر بهزیستی روانشناختی و تاب آوری بیماران مبتلا به دیابت نوع دو طراحی شد.
مواد و روش‌ها: مطالعه حاضر یک کارآزمایی بالینی تصادفی دو گروه با طرح پیش‌آزمون پس‌آزمون بود که بر روی ۴۰ بیمار مبتلا به دیابت نوع دو در کلینیک دیابت خیام شهر نیشابور در سال ۱۴۰۰ انجام شد. معیارهای ورود به مطالعه شامل داشتن حداقل سواد خواندن و نوشتن، توانایی شنوایی و گفتاری قابل قبول، دامنه سنی ۲۵ تا ۶۵ سال، عدم سابقه دریافت آموزش آرام‌سازی، ابتلا به دیابت نوع دو حداقل به‌مدت ۶ ماه، عدم مصرف سیگار و الکل، امکان استفاده از فایل آموزشی و هم‌چنین با توجه به پاسخگویی به پرسشنامه‌های بهزیستی روانشناختی دارای بهزیستی روانشناختی و تاب‌آوری ضعیف (نمره بهزیستی روانشناختی مساوی یا کم‌تر از۶۳، نمره تاب‌آوری مساوی یا کم‌تر از۵۰) و نداشتن اختلالات قطعی روانپزشکی بود. معیارهای خروج از مطالعه نیز شامل شرایط خاص پزشکی (از قبیل بستری یا معذوریت پزشکی برای ادامه درمان)، انصراف از پژوهش، فوت، عدم تمایل به همکاری، تکمیل ناقص پرسشنامه‌ها توسط اعضا، عدم انجام آرام‌سازی بیش از ۴ جلسه بودند. نمونه‌ها به روش در دسترس انتخاب و سپس به روش تخصیص تصادفی با بلوک‌های جایگشتی، در دو گروه مداخله وکنترل قرارگرفتند. سپس تکنیک آرام‌سازی به‌مدت ۸ هفته و یک بار در روز توسط گروه مداخله در منزل انجام شد. پرسشنامه بهزیستی روانشناختی ریف و پرسشنامه تاب‌آوری کانر در ابتدا و انتهای مداخله توسط گروه مداخله وکنترل تکمیل‌گردید. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون نرمالیتی شاپیرو-ویلک، تست دقیق فیشر، مجذور کای، تحلیل کوواریانس توسط نرم‌افزار ۲۵SPSS انجام شد.
یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد دو گروه از لحاظ متغیرهای جنس، تأهل، سن، تحصیلات، سابقه بیماری مزمن، سابقه مصرف داروی اعصاب، سابقه مصرف انسولین، سابقه ورزش، سابقه همتا، رعایت رژیم غذایی، درآمد و شغل همگن بودند و تفاوت آماری معنی‌داری بین دوگروه از این متغیرها وجود نداشت (۰/۰۵<P). نتایج آزمون کوواریانس نشان می‌دهد که میانگین‌های گروه‌های آزمایش و کنترل در تاب‌آوری بیماران با هم یکسان است(۰/۰۲= eta، ۰/۴۹=P)، لذا می‌توان نتیجه گرفت که میان گروه‌های آزمایش و کنترل از نظر تاب‌آوری بیماران، با مهار اثر میانگین‌های پیش‌آزمون، تفاوت معنی‌دار وجود نداشت. هم‌چنین میانگین‌های گروه‌های آزمایش و کنترل در بهزیستی روانشناختی با هم متفاوت است(۰/۴۴= eta ، ۰/۰۰=P). لذا می‌توان نتیجه گرفت که گروه‌ها بایکدیگر تفاوت آماری معنی‌دار داشتند. به بیان دقیق‌تر میان گروه‌های آزمایش و کنترل از نظر بهزیستی روانشناختی، با مهار اثر میانگین‌های پیش‌آزمون، تفاوت معنی‌دار وجود داشت.
استنتاج: نتایج این مطالعه نشان داد، آموزش آرام‌سازی عضلانی به‌عنوان یک روش مؤثر، کاربردی و کم هزینه در بهبود و پیشگیری از مشکلات روانشناختی بیماران مبتلا به دیابت در گروه مداخله نسبت به گروه کنترل موثر بوده است.
شماره ثبت کارآزمایی بالینی : ۱N۲۰۲۲۰۱۱۰۰۵۳۶۸۲IRCT
mazums.ac.ir