فرشته خرمی، محمد میری، رمضانعلی خمیرچی،
دوره ۳۳، شماره ۲۱۹ - ( فروردین ۱۴۰۲ )
چکیده
سابقه و هدف: فلزات سنگین هوای شهرها باعث تهدید سلامتی و افزایش خطر بیماری‌های تنفسی، قلبی-عروقی، سرطان و مرگ و میرانسان می‌شود. از روش‌های مفید و ارزان قیمت پایش این آلاینده‌ها استفاده از پوست درخت به‌عنوان بیواندیکاتور است. هدف از این مطالعه، اندازه‌گیری غلظت فلزات سنگین توسط پوست درخت کاج به عنوان بیواندیکاتور در شهر نیشابور بود و ریسک اکولوژیکی آلاینده‌ها مورد ارزیابی قرارگرفت.
مواد و روش‌ها: برای رسیدن به این اهداف ۲۷ مکان بر روی نقشه شهرنیشابور با نرم‌افزار GIS تعیین شد. غلظت فلزات سنگین نقره(Ag)، آرسنیک(As)، کبالت(Co)، سزیم(Cs)، منگنز(Mn)، سرب(Pb)، مس(Cu)، روی(Zn)، کروم(Cr+۶) وکادمیوم(Cd) با دستگاه طیف سنجی جرمی پلاسمای جفت شده القایی (Inductivity Coupled Plasma-Mass Spectrometry) اندازه‌گیری شد. شاخص پتانسیل ریسک اکولوژیک، مجموع ریسک اکولوژیک وهمبستگی اسپیرمن بررسی شد.
یافته‌ها: فلز Cr با میانگین غلظت ۷/۳۴ و فلزZn با میانگین غلظت ۱۰/۲ میلی‌گرم برکیلوگرم دارای بالاترین غلظت و سایر فلزات دارای مرتبه Mn>Cu>Co>Pb>As>Ag>Cd>Cs هستند. میانگین پتانسیل ریسک اکولوژیک به صورت
Cd>As>Pb>Zn>Cu>Cr کاهش می‌یابد. شاخص پتانسیل ریسک اکولوژیک تمامی فلزات به جز As و Cd (ریسک متوسط) در سطح کم خطر قرار دارد. شاخص مجموع ریسک اکولوژیک در سطح خطر کم قرار دارند. همبستگی اسپیرمن نشان داد Cs و As بیش‌ترین همبستگی در بین عناصررا دارند. Cs و As ارتباط و وابستگی قابل توجهی دارند و از منشأ آلودگی یکسان برخوردارند. Cr و Cd دارای همبستگی قوی هستند و از منشأ آلودگی یکسان برخوردارند.
استنتاج: نتایج نشان داد میانگین پتانسیل ریسک اکولوژیک فلزات سنگین نمونه‌های پوست درخت کاج این منطقه در وضعیت آلودگی خطرکم قرار دارد.
mazums.ac.ir