فرزانه کرمی تنها، فرزانه احمدی، حمیدرضا فلاح ابدی،
دوره ۳۳، شماره ۲۲۹ - ( بهمن ۱۴۰۲ )
چکیده
سابقه و هدف: بیماری ایسکمیک قلبی(IHD) یک مشکل عمده بهداشت عمومی میباشد و در سال ۲۰۱۹ علت اول سالهای از دست رفته عمر بهدلیل مرگ زودرس را داشته است. دانستن میزان بروز و مرگومیر آن میتواند در طراحی و اجرای مداخلات پیشگیرانه در مناطق مختلف کشور کمککننده باشد. در پژوهش حاضر الگوی بروز، و مرگومیر IHD طی سالهای ۲۰۱۹-۱۹۹۰ در استانهای ایران بررسی شد.
مواد و روشها: در این مطالعه اکولوژی (با کد اخلاق IR.ZUMS.REC,۱۴۰۲.۲۱۶)، میزان بروز، و مرگومیر استاندارد شده سنی (در هر ۱۰۰۰۰۰ نفر) بیماری ایسکمیک قلبی برای ۳۱ استان ایران از پایگاه جهانی بار بیماریها (GBD) در سالهای ۱۹۹۰، ۱۹۹۵، ۲۰۰۰، ۲۰۰۵، ۲۰۱۰، ۲۰۱۵ و ۲۰۱۹ استخراج شد. همچنین میزان بروز، و مرگومیر در گروههای سنی کمتر از ۴۴، ۵۴- ۴۵، ۶۴-۵۵، ۶۵-۷۴، ۷۵-۸۴ و بالای ۸۵ سال در سالهای مورد مطالعه نیز مورد بررسی قرار گرفت. در زنان و مردان، در گروههای سنی مختلف و در کل، نسبت مرگومیر به بروز (MIR) نیز محاسبه شد. به منظور شناسایی استانهای با روندهای مشابه در میزان بروز، مرگ و میر و MIR در سالهای مورد مطالعه از تحلیل خوشهبندی مبتنی بر مدل استفاده شد. در روش خوشهبندی از آمیخته متناهی از توزیعهای تی چند متغیره استفاده شد. جهت تعیین تعداد خوشهها (تعداد روندهای متفاوت) معیار اطلاع بیزی (BIC) بهکار رفت. جهت تعیین تعداد خوشهها، خوشههای متفاوت در نظرگرفته شد و BIC محاسبه شد. تعداد خوشهای که دارای کمترین مقدار BIC بود بهعنوان تعداد خوشه نهایی در هر شاخص در نظر گرفته شد. تحلیلها در نرمافزار R ۴,۲.۰ انجام شد.
یافتهها: طی سالهای ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۹، میزان بروز IHD در زنان ۶ درصد و مردان ۴ درصد، میزان مرگومیر IHD در زنان ۳۵ درصد و مردان ۴۰ درصد و MIR در زنان ۶۹ درصد و مردان ۶۲ درصد کاهش داشته است. از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۹ در استان خراسان رضوی ۱۳ درصد کاهش بروز کل و در استان اردبیل فقط ۱ درصد کاهش بروز کل بیماری مشاهده گردید. کمترین میزان بروز بیماری ایسکمی قلبی در سال ۲۰۱۹ در استان تهران بوده است. همچنین در هر دو جنس، استان تهران کمترین میزان مرگومیر و MIR را داشته است. استان خراسان شمالی در کل بالاترین میزان بروز و استان گلستان بالا ترین میزان مرگومیر و MIR بیماری را در سال ۲۰۱۹ دارا میباشد. براساس نتایج تحلیل خوشهبندی، میزان بروز دارای ۳، مرگومیر دارای ۲ و MIR دارای ۲ روند(خوشه) در۳۱ استان بودند. میزان بروز در اردبیل، گلستان، خراسان جنوبی، قزوین، قم، سیستان و بلوچستان، تهران و یزد، میزان مرگ و میر در اردبیل، بوشهر، چهارمحال و بختیاری، هرمزگان، ایلام، کردستان، لرستان، قزوین و سمنان و MIR در آذربایجان شرقی و غربی، بوشهر، چهارمحال و بختیاری، فارس، گیلان، گلستان، هرمزگان، ایلام، اصفهان، کرمان، کرمانشاه، خراسان رضوی، خوزستان، کردستان، لرستان، مرکزی، مازندران، سمنان و یزد روند مشابه هم و بالاتر از سایر استانها داشته است.
استنتاج: میزان بروز و مرگومیر و MIR طی ۳۰ سال مطالعه در ایران کاهش داشته است که این کاهش در بروز به میزان قابل توجهی کمتر از دو شاخص دیگر است. این امر لزوم توجه برنامه ریزان نظام سلامت و تمرکز آنها به برنامههای پیشگیرانه سطح اول را نشان میدهد. همچنین تفاوت مشاهده شده در بروز و مرگومیر بر حسب استانهای مختلف، برنامهریزی بر حسب مناطق مختلف را متذکر میشود.