پریسا حسین خضری، مسعود حاتمی منش، آرش حق‌شناس، محسن میرزائی، محسن اربابی، بهزاد محمدی برد کشکی،
دوره ۲۸، شماره ۱۶۰ - ( ۲-۱۳۹۷ )
چکیده
سابقه و هدف: ترکیبات حلقوی چند هسته‌ای (PAHs)به دلیل خصوصیاتی نظیر ثبات شیمیایی، تجزیه‌پذیری کم، داشتن قدرت تجمع زیستی و سمیت بالا برای موجودات زنده به‌عنوان یکی از آلاینده‌های خطرناک و اولویت‌دار محیطزیست محسوب می‌شوند. بنابراین با توجه به وجود منابع آنها در سواحل خلیج‌فارس هدف مطالعه حاضر، تعیین منشأ و ارزیابی ریسک اکولوژیکی غلظت ترکیبات PAHs در رسوبات ساحلی منطقه ویژه‌ی اقتصادی- پارس جنوبی است.
مواد و روش‌ها: جهت بررسی غلظت ترکیبات PAHs، ۱۶ ایستگاه در طول سواحل مطالعاتی انتخاب و در هر ایستگاه ۲ نمونه برداشت شد. پس از آماده‌سازی و استخراج نمونه‌ها با روش سوکسله غلظت آنها با استفاده از دستگاه HPLC تعیین، و جهت ارزیابی مخاطره اکولوژیکی و تعیین منشأ آنها از شاخص‌های ارزیابی سمیت و نسبت‌های تشخیصی استفاده شد.
یافته‌ها: متوسط غلظت ترکیبات PAHs در رسوبات سطحی ۴۴/۵۴ ±۷۲/۲۹۲ نانوگرم بر گرم وزن خشک به دست آمد. بررسی شاخص‌های محیط زیستی؛ میانگین دامنه آثار متوسط ترکیبات PAHs ( M-ERM-Q و M-PEL-Q)، اکی‌والان سمیت (TEQ) و اکی والان جهش‌زایی (MEQ) نشان داد که مقادیر به‌دست‌آمده، کم‌تر از حد مجاز این شاخص‌هاست. مقایسه غلظت ترکیبات PAHs با استانداردهای کیفیت رسوبNOAA، SQGs، EPA نشان داد، مقادیر به‌دست آمده برای همه ترکیبات از استانداردهای (PEC،TEC، PEL، TEL، ERM) کم‌تر می‌باشد، اما در بین این ترکیبات میانگین غلظت (Acl) نسبت به میزان استاندارد ERL وغلظت Acl ، Ace و Phe نسبت به آستانه سمیت EPA بیش‌تر می‌باشد.
استنتاج: براساس نتایج، وضعیت آلودگی در منطقه برای ترکیبات PAHs، در حد متوسط بوده و هر دو منشا پتروژنیک و سوختی در ورود این ترکیبات به رسوبات ساحلی بسته به موقعیت ایستگاه و منابع آلایندگی آن نقش دارند. همچنین از نظر ریسک اکولوژیکی این ترکیبات خطر کمی برای موجودات زنده دارند.
mazums.ac.ir