سابقه و هدف: نیتریت و نیترات از آلودهکنندههای منابع آب زیرزمینی است که عمدتاً در ارتباط با مناطق کشاورزی و محدوده‌های دفع فاضلاب می‌باشد و فلوراید در مقادیر مناسب برای سلامت انسان مفید می‌باشد. هدف از این بررسی تعیین تغییرات مکانی و زمانی نیترات، نیتریت و فلوراید منابع آب آشامیدنی شهر ایلام با استفاده از سیستم GIS می‌باشد.
مواد و روش‌ها: این مطالعه توصیفی مقطعی بود که بر روی ۲۰ منبع آب شرب شهر ایلام صورت گرفت و نتایج آنالیز ۵ ساله آرشیو شده توسط شرکت آب و فاضلاب با نرم‌افزار GIS نسخه ۳/۹ و SPSS نسخه ۱۶ و آزمون آنالیز واریانس یک طرفه آنالیز و تحلیل شد. نمونه‌برداری و اندازه‌گیری نیز توسط محقق، طبق کتاب روشهای استاندارد انجام شد.
یافته‌ها: بهترین روش درون‌یابی به ترتیب برای فلوراید، نیترات و نیتریت با توجه به نرمال بودن توزیع داده‌ها، کریجینگ معمولی و مدل گوس، نمائی و کروی بود. بیش ترین مقادیر همه پارامترها بر اساس نقشه‌ها در اکثر موارد مربوط به نقاط شرقی و مرکزی می‌باشد. آزمون آنالیز واریانس یک طرفه نشان داد که بین میانگین مقدار فلوراید در فصل‌های مختلف سال تفاوت معناداری وجود دارد (۰۲۵/۰p=)، هم چنین میانگین نتایج راستی آزمایی پارامترها با فصول مختلف اندازه‌گیری شده در سالهای مختلف در مقایسه با تمام فصول، تفاوت معناداری دارد (۰۰۱/۰p<). میانگین نیترات در همه منابع بهطور معنیداری کمتر از استاندارد جهانی یعنی ۵۰ میلی‌گرم در لیتر (۰۰۱/۰p<) می‌باشد.
استنتاج: نتایج نشان داد که غلظت فلوراید در اکثر نقاط پایین‌تر از حد استاندارد می‌باشد که با توجه به اهمیت فلوراید در سلامت انسان، فلوئورزنی منابع آب در مناطق با فلوراید پایین میتواند یکی از گزینه های برنامه های سلامت وزارت بهداشت مطرح شود. هم چنین با توجه به روند افزایشی نیترات جهت جلوگیری از این روند، حریم‌گذاری چاه ها، اجرای طرح تصفیه‌خانه فاضلاب و کنترل مصرف کودهای ازته و پایش مستمر کیفیت آب ها باید انجام گیرد.
mazums.ac.ir