طهورا موسوی، لیلا احمدی، حامد قزوینی، سیده معصومه سید حسینی تمینجانی، راحله رفائی، جواد اختری، علی طالبی، مهدی خدامرادی، صبا نیکنام فر،
دوره ۳۴، شماره ۲۳۲ - ( ۲-۱۴۰۳ )
چکیده
سابقه و هدف: مت آمفتامین یکی از داروهای محرک است که منجر به بروز اختلال عملکردهای شناختی و رفتاری می‌گردد. از جمله اختلالاتی که به دنبال سو مصرف مت آمفتامین به وجود می‌آید اختلالات یادگیری و حافظه و همچنین تعاملات اجتماعی و بروز اضطراب می‌باشد. ازطرف دیگر، عملکرد استروئیدهای جنسی درتوسعه مناطق مغز دخیل در تولید مثل موضوع تحقیقات گسترده در طول سال‌ها بوده است. در همین زمینه تستوسترون نقش مهمی در سازماندهی نورونی و گلیال در دوره‌های قبل از تولد و پس از تولد دارد. تحقیقات اخیر تأثیر هورمون‌های جنسی بر سیستم عصبی را بررسی کرده است و مغز را به‌عنوان یک بافت هدف اصلی برای آندروژن‌ها برجسته می‌کند. از طرف دیگر مطالعات نشان داده است که تستوسترون دارای اثرات محافظت نورونی در برابر اختلالات شناختی و رفتاری نیز هستند. تظاهرات بالینی تغییرات مغزی مرتبط با تستوسترون شامل اختلالات شناختی مانند کاهش کارایی حافظه در ارتباط با قشر پیشانی، و همچنین کاهش حافظه بلندمدت مرتبط با هیپوکامپ و سایر مناطق زمانی مغز میانی است.آندروژن‌ها، به‌ویژه تستوسترون، نقش مهمی در عملکرد حافظه ایفا کرده‌اند، به موجب آن کاهش و عدم وجود تستوسترون منجر به نقص شناختی و افزایش شرایط نورودژنراتیو و ترومای مغزی مانند بیماری آلزایمر، پارکینسون و هانتینگتون می‌شود. این مطالعه با هدف بررسی، نقش هورمون تستوسترون در حافظه اجتماعی و همچنین شبه اضطرابی و بروز ادم مغزی ناشی از مصرف دوز توکسیک مت آمفتامین، انجام پذیرفت.
مواد و روش‌ها: این مطالعه تجربی، بر روی تعداد ۴۸ راس موش صحرایی گنادکتومی شده در ۶ گروه شامل گروه‌های کنترل، مت آمفتامین(mg/kg۶)، حلال (روغن‌کنجد)، مت آمفتامین + تستوسترون(mg/kg ۰/۲۵)، مت آمفتامین+ تستوسترون (mg/kg ۰/۵) و مت آمفتامین + تستوسترون (mg/kg ۱) انجام شد. در ابتدا موش‌های بیهوش گردید و جراحی برای گنادکتومی نمودن حیوان صورت گرفت. پس از گذشت ۲ هفته جهت ریکاوری موش‌های گنادکتومی شده، ارزیابی حافظه اجتماعی با استفاده از تست تعامل اجتماعی سه اتاقک و شاخص رفتارهای شبه اضطرابی با استفاده از تست میدان باز انجام شد در نهایت، حیوانات کشته شده و بافت مغز جهت ارزیابی ادم مغزی مورد استفاده قرار گرفت.
یافته‌ها: یافته‌های تحقیق حاضر نشان داد که حافظه اجتماعی در موش‌هایی که مت آمفتامین دریافت کرده بودند در مقایسه با موش‌های گروه کنترل اختلال معنی‌داری داشتند(۰/۰۰۱P<). از طرف دیگر یافته‌های این تحقیق نشان داد که رفتارهای شبه اضطرابی و همچنین ادم مغزی در موش‌هایی که مت آمفتامین دریافت کرده بودند، افزایش معنی‌داری داشت(۰/۰۰۱P<). آنالیز آماری همچنین نشان داد که تجویز هورمون تستوسترون توانست تا حدودی باعث بهبود عملکردهای شناختی و کاهش رفتارهای شبه اضطرابی و ادم مغزی ناشی از مت آمفتامین شود(۰/۰۵P<).
استنتاج: بر اساس مطالعه حاضر، هورمون جنسی مردانه تستوسترون می‌تواند در بهبود اختلالات رفتاری و اضطراب و همچنین ادم مغزی ناشی از تجویز مت آمفتامین موثر می‌باشند و تحقیقات بیش‌تری برای بررسی مکانیسم‌های سلولی و مولکولی بروز اثرات این هورمون مورد نیاز است.
mazums.ac.ir