بهروز پورآقا، رقیه خبیری، ابوالقاسم پوررضا، احسان زارعی،
دوره ۲۳، شماره ۱۰۶ - ( ۸-۱۳۹۲ )
چکیده
سابقه و هدف: خدمات تشخیصی بخش بسیار مهم و جدایی ناپذیر از مراقبتهای درمانی نوین است و حدود ۷۰ درصد تشخیصهای پزشکی بر اساس نتایج آنها صورت میگیرد. هدف این مطالعه، بررسی میزان تأثیر درآمد خانوار، دسترسی جغرافیایی، پرداخت مستقیم بیمار، ویزیت پزشکان و میزان بستری بیمه شدگان، بر میزان بهرهمندی از خدمات آزمایشگاهی و تصویربرداری طرف قرارداد سازمان تأمین اجتماعی بود.
مواد و روشها: این پژوهش به صورت تحلیلی انجام شد. برای سنجش تأثیر مؤلفههای پیشگفته بر میزان بهرهمندی، از بانکهای اطلاعاتی سازمان تأمین اجتماعی در هر استان طی سالهای ۹۰-۱۳۷۷ استفاده شد. جامعه پژوهش، ۲۴ میلیون نفر از افراد تحت پوشش این سازمان بودند که طی این سالها برای دریافت خدمات آزمایشگاهی و تصویربرداری به بخش درمان مستقیم و غیر مستقیم سازمان مراجعه نموده بودند. برای تخمین مدل از رگرسیون دو طرف لگاریتمی با لحاظ اثرات ثابت و نرمافزار Eviews استفاده شد.
یافتهها: یافتههای تخمینی حاصل از مدل نشان داد که مؤلفههای دسترسی جغرافیایی به مراکز آزمایشگاهی (۳۱/۰ = β) و تصویربرداری (۵۰/۰ = β)، درآمد خانوار برای بهرهمندی از خدمات آزمایشگاهی (۲۴/۰ = β) و تصویربرداری (۴۳/۰ = β)، بار مراجعه سرپایی به پزشکان بر بهرهمندی از خدمات آزمایشگاهی (۵۶/۰ = β) و تصویربرداری (۴۳/۰ = β) و بار مراجعه بستری بر بهرهمندی از خدمات آزمایشگاهی (۳۵/۰ = β) و تصویربرداری (۵۱/۰ = β) تأثیر معنیدار دارند. همچنین میزان پرداخت از جیب بیماران در هنگام استفاده از خدمات فوق و بار مراجعه سرپایی و بستری درمان مستقیم، تأثیر معنیداری بر بهرهمندی از این خدمات نداشته است.
استنتاج: توجه صرف سیاستگذاران عرضه سلامت به پرداخت از جیب بیماران، تأمین کننده تناسب بهرهمندی از خدمات درمانی نیست. گاهی تنظیم بهرهمندی، از کانالهایی مانند دستورات پزشکان عمومی و متخصص و یا دسترسی جغرافیایی صورت میگیرد که اغلب از آنها غفلت میشود.