سابقه و هدف: یکی از عمده‌ترین آلاینده‌های محیط زیست که در پساب صنایع مختلف از جمله نساجی وجود دارد، وجود رنگ می‌باشد که برای انسان و محیط زیست آلودگی ایجاد کرده است. رنگ‌های آزو، بزرگ‌ترین و بیش‌ترین کلاس از رنگ‌های تجاری هستند (حدود ۵۰ درصد). لذا هدف از این مطالعه، کارایی نانو ذرات اکسید روی دوپ شده با اکسید کروم در حذف رنگزای راکتیو سیاه ۵ از محیط‌های آبی در حضور اشعه خورشید بود.

مواد و روش‌ها: این مطالعه یک مطالعه تجربی- آزمایشگاهی بود که با استفاده از طراحی آزمایش سطح- پاسخ انجام شد. نانو ذرات اکسید روی دوپ شده با کروم با روش هم‌رسوبی سنتز شد. از آنالیز XRD و  SEMجهت تعیین مشخصات نانو ذرات استفاده شد. اثر پارامترهایی شبیه pH، دوز نانوذره، غظت اولیه رنگ RB۵ و زمان تماس بر کارایی حذف مورد بررسی قرار گرفت. غلظت ماده رنگزای  RB۵نیز با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر در طول موج ۵۹۷ تعیین گردید. تحلیل مدل پیشنهادی به روش آنالیز واریانس ANOVA انجام شد.

یافته‌ها: نتایج مشخص ساخت که با افزایش غلظت نانو ذره و زمان تماس کارایی حذف افزایش یافت. هم‌چنین مشخص گردید که با افزایش غلظت اولیه رنگ و pH کارایی حذف به ترتیب کاهش یافت. شرایط بهینه برای حذف رنگزا در ۴ =pH، غلظت نانو ذره ۷۵/۱ گرم در لیتر، غلظت اولیه رنگزا ۵/۱۱۲ میلی‌گرم در لیتر و زمان تماس ۷۵ دقیقه که در این شرایط راندمان حذف برابر ۴۱/۷۵ و در شرایط مطلوب برابر ۹۰۵/۰ می‌باشد.

استنتاج: به‌طور کلی نتایج نشان داد که می‌توان از نانو ذرات اکسید روی دوپ شده با کروم به عنوان یک روش سریع و موثر و مقرون به صرفه در حذف مواد رنگزا از محیط‌های آبی استفاده کرد. هم‌چنین طراحی آزمایش به نحو مطلوبی فرایند حذف را بهینه می‌سازد و کاهش تعداد آزمایش‌ها سبب افزایش بازده حذف آلاینده می‌گردد.