سابقه و هدف: مهارکننده‌های آلفا-گلوکوزیداز جهت درمان دیابت نوع ۲، هیپرگلیسمی بعد از صرف غذا را کاهش می دهند. استفاده مداوم از این داروها اغلب با عوارض جانبی نامطلوب مانند سمیت کبدی و علایم سوء گوارشی مرتبط می باشد. هدف از این مطالعه، بررسی اثر مهاری عناب و گلپر بر فعالیت آنزیم آلفا-گلوکوزیداز تخلیص شده جزیی از روده باریک موش می باشد.

مواد و روش‌ها: آنزیم آلفا-گلوکوزیداز توسط کروماتوگرافی ژل فیلتراسیون سفادکس G-۲۰۰ از روده باریک موش به‌طور جزئی تخلیص شد. سپس عصاره متانولی تام گیاهان تهیه گردید و IC_۵۰ اثر مهاری عصاره‌ها بر آنزیم آلفا-گلوکوزیداز به دست آمد و با IC_۵۰ داروی آکاربوز مقایسه گردید. محتوای پلی فنلی عصاره‌ها با تست فولن سیوکالتو و ظرفیت آنتی اکسیدانی عصاره با تست DPPH مشخص شد.

یافته‌ها: میزان فعالیت اختصاصی آنزیم پس از کروماتوگرافی برابر باU/mg  ۱/۵۹ به دست آمد. IC_۵۰ عصاره‌های عناب و گلپر و آکاربوز برای مهار آنزیم آلفا-گلوکوزیداز، به ترتیب  μg/ml۸۱۵، ۲۵۸ و ۱۰۴ محاسبه شد. هم‌چنین IC_۵۰ عصاره‌های عناب و گلپر جهت مهار رادیکال DPPH، به ترتیب μg/ml  ۷۲۱ و ۲۴۳ و محتوای پلی فنلی عصاره‌ها نیز به ترتیب ۱/۲±۰۶/۳۶ و ۶/۲±۲/۶۸ بر حسب میکروگرم معادل تانیک اسید در یک میلی‌گرم عصاره خام محاسبه گردید.

استنتاج: عناب در طب سنتی جهت درمان اختلالات گوارشی، دردهای کبدی و دیابت و گلپر به عنوان ضد نفخ مصرف می‌شود و با توجه به ظرفیت آنتی اکسیدانی، محتوای پلی‌فنلی و ساپونین بالای این گیاهان، و اثر مهاری قابل توجه این دو گیاه بر آنزیم آلفا-گلوکوزیداز، می‌توان آن‌ها را به عنوان گیاهانی موثر در جهت بهبود حال بیماران دیابتی نوع ۲ پیشنهاد داد.

سابقه و هدف: تغذیه خوب و مناسب بخشی از زندگی سالم است. وجود راهنمایی‏‌های مناسب در رابطه با نحوه صحیح تغذیه، تأثیر مهمی در سلامت فردی و اجتماعی و پیشگیری از ابتلا به بیماری‏های مختلف دارد. قرآن به‏عنوان کتاب زندگی که مطالب مورد نیاز برای تمامی ابعاد زندگی انسان را دارد، رهنمودهای مهمی را در این رابطه بیان کرده است. انار یکی از میوه‏هایی است که سه بار در قرآن از آن با واژه» رُمّان و رُمّانه« یاد شده است. هدف از این مطالعه، مروری بر تذکرات قرآن و احادیث دینی در مورد انار، نقش انار در طب سنتی ایرانی اسلامی و نشان دادن اثرات درمانی انار و مکانیسم‏های احتمالی آن می‏باشد.

مواد و روش‌ها: با استفاده از کلیدواژه‏‌های انار، قرآن، ترکیبات مغذی، گیاهان دارویی، طب سنتی و Medicinal plant، Anticancer effect، Holy Quran، pomegranate جست و جو در پایگاه‏‌هایی نظیر Google scholar، Ovid، PubMed، ISI و Medline تا سال ‌۲۰۱۵ صورت گرفت. هم‏چنین مطالب مرتبط با خواص درمانی انار از کتب معتبر طب سنتی مانند مخزن الادویه، تحفه المومنین، قانون ابن سینا و الابنیه عن حدائق الادویه استخراج گردید. احادیث و روایات معتبر نیز از کتب اسلامی معتبر مانند مستدرک الوسائل جمع‏آوری شد.

یافته‌ها: قسمت‏های مختلف انار مانند دانه، عصاره و پوست، غنی از ترکیبات مفید مانند آنتی اکسیدان‏‌هاست که نقش محافظتی بسیار خوبی علیه انواع سرطان‏ها و بیماری­های مختلف ایفا می‏کند.

استنتاج: آن‏چه در قرآن و احادیث و هم‏چنین در درمان‏‌های طب سنتی در رابطه با انار آمده است، با یافته‏‌های علمی محققان همسو بوده و علاوه بر آن که نشان‏‌دهنده حقانیت قرآن در مورد مسائل علمی است، ما را به تفکر بیش‏تر در رابطه با آیات آن وا می‏‌دارد.

سابقه و هدف: در طب ایرانی، تشنگی به عنوان یک بیماری قلمداد شده و لذا به طور مفصل در مورد انواع تقسیم‌بندی، علل و مکانیسم‌های ایجاد این بیماری و نیز راه‌کارهای درمانی آن توضیح داده شده است. هدف این مطالعه بررسی دیدگاه‌های طب ایرانی و رایج در زمینه سبب شناسی تشنگی است، بدان امید که افق تازه‌ای را فراروی محققین برای تحقیقات بالینی در این زمینه بگشاید.

مواد و روش ها: این مطالعه یک بررسی مروری کتابخانه‌ای بوده که ابتدا داده‌ها با کلید واژه تشنگی و عطش در کتب معتبر طب سنتی ایرانی استخراج و سپس با کلید واژه های thirst, etiology, physiology جستجو در پایگاه‌های علمی Google scholar, PubMed, SID, Scopus انجام گرفت. بعد از استخراج داده‌ها، نتایج در غالب مفاهیم و جدول دسته‌بندی گردید.

یافته ها: تشنگی در بیان ساده همان احساس نیاز به آب است که در مکتب طب ایرانی به اعتبارات مختلف، تقسیم‌بندی‌های متفاوتی برای آن ذکر شده که اکثر این تقسیمات به اعتبار علل ایجادی آن صورت گرفته است. این علل به طور کلی به دو دسته بدنی و غیربدنی تقسیم می‌شود. علل بدنی خود شامل بیماری‌هایی است که تحت عنوان سوءمزاج، ورم و انسداد بیان شده است و علل غیر بدنی نیز شامل خوردن انواع غذاها و داروهایی است که می‌توانند موجب تشنگی شوند.

استنتاج: در مقوله تشنگی در طب ایرانی و طب رایج شباهت‌هایی از نظر علل و انواع وجود دارد. طبق یافته‌های این مطالعه، برخی از علل تشنگی عواملی هستند که در طب رایج کم‌تر به آن‌ها پرداخته شده است و به نظر می‌رسد با مطالعه و بررسی آثار اطبای بزرگ طب ایرانی و با درک عمیق‌تری از مقوله تشنگی بتوان در جهت درمان بیماران گام‌های بهتری برداشت.

سابقه و هدف: سالک بیماری پوستی است که عامل آن انگلی به نام لیشمانیا می‌باشد. در حال حاضر درمان استاندارد سالک ترکیبات دارویی آنتی‌موان پنج ظرفیتی سیستمیک می‌باشند، اما به دلیل هزینه بالا، تزریقی بودن، مدت طولانی درمان، عوارض شدید و بروز مقاومت دارویی، استفاده از آن‌ها صرفاً برای موارد شدید توصیه می شود، لذا تحقیقات در زمینه یافتن داروهای جدید به عنوان یک ضرورت احساس می‌گردد. هدف از این مطالعه نگاهی به سالک و راه‌های درمان آن از دیدگاه طب سنتی ایران، به منظور بررسی امکان بهره‌گیری از روش‌های درمانی حکمای قدیم جهت درمان بیماری سالک می‌باشد.

مواد و روش‌ها: این مطالعه به صورت یک مطالعه مروری توصیفی انجام گرفت که ۱۵ کتاب از معتبرترین منابع مکتوب طب سنتی ایران به عنوان نمونه های بررسی انتخاب شدند. مطالب مربوط به ریش بلخی، بلخیه، حبه بغدادی این کتب مورد بررسی قرار گرفتند. مطالب مرتبط فیش برداری شده، دسته بندی گردیده، بدون تحلیل در کنار هم قرار گرفته و جمع بندی گردیدند.

یافته‌ها: اپیدمیولوژی، راه انتقال، علایم بالینی و روش های درمان سالک از دیدگاه طب سنتی ایران استخراج گردید.

استنتاج: بازخوانی متون طب سنتی ایران و به روز رسانی دانش موجود در این متون و بهره‌گیری از روش‌های درمانی اثر بخشی آن ها طی انجام پژوهش‌های مبتنی بر شواهد به تایید می‌رسند، خواهند توانست روش‌های درمانی ساده‌تر، کم عارضه‌تر و کم‌هزینه‌تری را در کنار روش‌های درمانی فعلی فراهم آورد.

سابقه و هدف: رنگ‌ها یکی از اصلی‌ترین آلاینده‌های محیط زیست هستند و در پساب نساجی برای محیط زیست و سلامت انسان مضر محسوب می‌شوند. هدف از این تحقیق، بررسی جذب رنگ Reactive Blue ۱۹ توسط پودر خشک شده، پودر اصلاح شده و کربن اصلاح شده گیاه آبزی آزولا فیلیکولوییدس از محلول‌های آبی به عنوان جاذب ارزان قیمت است.

مواد و روش‌ها: این بررسی یک نوع مطالعه تجربی- آزمایشگاهی است. تاثیرات پارامترهای مختلف )غلظت اولیه رنگ، تماس،pH ، مقدار جاذب( در راندمان حذف این رنگ مورد بررسی قرار گرفت. سپس معادلات ایزوترم، سینتیک و ترمودینامیک جذب تعیین شد. اندازه‌گیری مقدار غلظت رنگ با استفاده از اسپکتروفتومتر در طول موج nm ۵۹۴ تعیین شد. برای تعیین مشخصات جاذب از آزمایشات SEM، FTIR و BET استفاده شد تجزیه و تحلیل آماری داده‌ها توسط نرم‌افزار Excel انجام گرفت.

یافته‌ها: بیش‌ترین ظرفیت جذب با مقدار mg/g ۸۳/۴ برای پودر اصلاح شده، mg/g ۵۵/۴ برای پودر خشک شده و mg/g ۱۵/۴ برای کربن اصلاح شده گیاه آبزی آزولا فیلیکولوییدس در pH بهینه (pH=۲)، زمان تعادل ۶۰ دقیقه، مقدار جاذب ۱۰ گرم در لیتر، مقدار رنگ ۵ میلی گرم در لیتر به دست آمد. نتایج نشان داد که راندمان جذب با کاهش pH، افزایش یافت. راندمان جذب آزولا فیلیکولوییدس با افزایش مقدار جاذب و زمان تماس و کاهش غلظت اولیه رنگ افزایش یافت. نتایج حاصل از مطالعه ایزوترم‌ها و سینتیک‌های جذب نشان داد که فرآیند جذب از ایزوترم لانگمیرو مدل سینتیک شبه درجه دوم تبعیت می‌کند. بیش‌ترین میزان جذب رنگ، توسط پودر اصلاح شده گیاه آبزی آزولا فلیکولوئیدس مشاهده گردید.

استنتاج: با توجه به نتایج به دست آمده، فرایند جذب توسط گیاه آبزی آزولا یک روش کارآمد و مقرون به صرفه برای حذف رنگ از فاضلاب صنعت نساجی می‌باشد.

طب سنتی ایرانی، جسم انسان را ترکیبی از موادی به نام اخلاط می‌شناسد که تغییر در مقدار (کمیت) و چگونگی (کیفیت) آن‌ها می‌تواند دسته بزرگی از بیماری‌ها را موجب شود که درمان‌شان نیازمند پاک‌سازی بدن از ماده مسبب بیماری است. در میان داروهای معرفی شده در طب سنتی ایرانی، ماءالجبن یا آب پنیر، دارویی پرکاربرد به‌شمار می‌آید. این دارو که از جنبه‌های غذایی نیز برخوردار است، هم به تنهایی و هم در ترکیب با سایر داروها استفاده می‌شود. پاکسازی بدن از مواد زاید، اثر درمانی بارز ماءالجبن به‌حساب می‌آید و انتخاب این دارو به‌خاطر ویژگی‌هایی که دارد، می‌تواند در وقت ضرورت، طبیب را از به‌کارگیری داروهای قوی که طبعاً با ضرر نیز همراهند، بی‌نیاز سازد. ماءالجبن از شیر به‌دست می‌آید. نوع شیر و روشی که در ساخت ماءالجبن به‌کار می‌رود، طبیعت (مزاج) آن را متأثر می‌سازد، اما اجمالاً طبیعتش را گرم در اول و مرطوب در درجه دوم دانسته‌اند. هرچند مصرف مسهل، جز به ضرورت، در فصل گرما توصیه نمی‌شود، آب پنیر را می‌توان در هر فصلی خصوصاً فصل بهار با رعایت آداب مصرف، استفاده کرد. در منابع طب سنتی ایران به آثار درمانی ماءالجبن در بیماری‌های مختلفی مانند سکته، فراموشی، سردرد، وسواس، سرطان، امراض مفصلی، سنگ کلیه و مثانه، واریس و بواسیر پرداخته شده است. در مطالعات اخیر نیز آثار گوناگون این دارو از جمله اثرات ضد سرطان، ضد التهاب، ضد فشارخون، ضد باکتری و ویروس مورد توجه قرار گرفته است. آگاهی از ماهیت و آثار این دارو می‌تواند علاوه بر استفاده بالینی دقیق و مبتنی بر منابع طب ایرانی، زمینه‌ساز پژوهش‌های دامنه‌دار در این‌باره باشد.

سابقه و هدف: باورهای غیرمنطقی از جمله عوامل گرایش به مصرف دخانیات است؛‌ بنابراین، با توجه به روند رو ‌‌به‌ رشد گرایش جوانان به استعمال قلیان که نمونه‌ای دیگر از مصرف دخانیات می‌‌باشد، این پژوهش با هدف مقایسه باورهای غیرمنطقی جوانان مصرف‌کننده قلیان و جوانان ورزشکار صورت گرفت.

مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر از نوع مطالعات توصیفی بوده و در سال ۱۳۹۴به روش نمونه‌گیری طبقه‌ای تصادفی در شهر زاهدان انجام شد. در این پژوهش، به‌منظور گردآوری اطلاعات از پرسشنامه باورهای غیر‌منطقی
Jones (Jones Irrational beliefs Test: IBT) استفاده گردید و ۶۰۰ نفر (۳۰۰ جوان مراجعه‌کننده به چای‌خانه‌های سنتی و ۳۰۰ جوان مراجعه‌کننده به باشگاه‌های ورزشی پرورش اندام) جهت شرکت در پژوهش انتخاب شدند.

یافته‌ها: میانگین سنی جوانان مصرف‌کننده قلیان ۶±۲۳ سال و میانگین سنی جوانان ورزشکار ۲±۲۲ سال بود. نتایج تحلیل واریانس چندمتغیری نیز نشان داد که تفاوت آماری معناداری در کلیه باورهای غیر‌منطقی دو گروه از جوانان وجود دارد؛ به‌گونه‌ای‌که میانگین باورهای غیرمنطقی در مصرف‌کنندگان قلیان، بسیار بالاتر از جوانان ورزشکار می‌باشد (۰۰/۰P=، ۴۵۲/۰Wilks Lambda=، ۴۲/۷۱F=).

استنتاج: داشتن باورهای غیرمنطقی از جمله عوامل گرایش جوانان به استعمال قلیان می‌باشد.

سابقه و هدف: خشکی دهان اختلال شایعی است که غالبا در اثر کاهش میزان ترشح بزاق و گاهی نیز در اثر تغییر کیفیت بزاق رخ می‏دهد امروزه در متون طبی خشکی‏دهان به خودی خود یک بیماری محسوب نمی‏شود، بلکه معمولا به‏عنوان عارضه حاصل از بیماری‏های دیگر، داروها، پرتودرمانی و شیمی‏درمانی می‏باشد. با وجود درمان‏هایی که در طب رایج برای خشکی دهان وجود دارد ولی تاکنون درمان کاملاً موثری که قابل توصیه عمومی به بیماران باشد معرفی نشده است. در این راستا می‏توان از توان بالقوه مکاتب طب مکمل، برای شناخت بیش‏تر این بیماری استفاده کرد و برخی راه‏های درمانی یا کنترلی را پیشنهاد نمود.
مواد و روش‌ها: در این مطالعه کتاب‏های معتبر طب سنّتی ایران و نرم افزار "کتابخانه جامع طب سنتی و اسلامی نور" و پایگاه‏های اطلاعاتیpubmed و Web of science و Scopus بررسی شد.
یافته‌ها: این مطالعه نشان می‏دهد که طیف وسیعی از بیماری‏ها از جمله بیماری‏های دماغی، تنفسی، قلبی، گوارشی، انواع تب‏ها و مسمومیت‏ها وجود دارند که خشکی دهان یکی از علائم آن‏ها است. با این دیدگاه، خشکی دهان صرفاً یک علامت موضعی ناشی از اختلال عملکرد غدد بزاقی نیست و می‏تواند نشانه وجود اختلال در سایر اعضا و ارگان‏های بدن باشد.
استنتاج: با توجه به دیدگاه متفاوت طب سنتی ایران به مقوله سلامت و بیماری، جستجو در منابع آن برای پیدا کردن راهکارهای متفاوت با طب رایج در برخورد با خشکی دهان و درمان آن می‏تواند راهگشا باشد؛ و اصول درمانی طب سنتی ایران در کنار روش‏های درمانی طب نوین، می‏توانند به عنوان درمان مکمل استفاده شوند.