سابقه و هدف: در حال حاضر عدم پایش کیفی لجن های خروجی از تصفیه خانه های فاضلاب کشور در اغلب موارد موجب راه یابی آنها به صورت خام به طبیعت و بروز مشکلات زیست - محیطی شده است. تصفیه خانه فاضلاب شهر سرکان در استان همدان در شمار تصفیه خانه هایی است که لجن های دفعی آن غالبا بدون هیچ کنترل بهداشتی به عنوان کود برای مصارف کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد. هدف اصلی این تحقیق، مطالعه کیفی لجن خروجی از تصفیه خانه فاضلاب سرکان و مقایسه آن با استانداردهای زیست - محیطی استفاده مجدد از لجن می باشد. در این راستا مشکلات موجود تصفیه خانه و راه کارهای اصلاحی آن نیزمورد بررسی قرار خواهد گرفت.
مواد و روشها: این تحقیق به مدت ۱۲ ماه در طول سال ۱۳۸۰ بر روی لجن های دفعی تصفیه خانه سرکان انجام شد. در این طرح شاخص های تثبیت نظیر pH، نسبت جامدات فرار به کل جامدات (VS.TS)، سرعت ویژه جذب اکسیژن (SOUR)، شناور سازی(Floatation) ، رنگ و بوی لجن و خصوصات زیست شناختی لجن شامل تعیین محتمل ترین تعداد کلی فرم (Coliform) و کلی فرم های مدفوعی (FC) و شمارش تعداد تخم انگل، ارزیابی و تجزیه و تحلیل شد.
یافته ها: میانگین سالانه پارامترهای (VS.TS) و SOUR در لجن های دفعی تصفیه خانه به ترتیب برابر ۰,۷۳ و mgO۲/gr.vs.h ۳.۳۷ بود. لجن های خروجی غالبا به رنگ قهوه ای تیره با بوی تعفن و دارای Ph خنثی بوده که در مدت کوتاهی شناور می شدند. میانگین تراکم کلی فرم مدفوعی در گرم جامدات خشک این لجن ها ۱۰۷×۸.۹۷ و میانگین تعداد تخم انگل در چهار گرم جامدات خشک لجن های دفعی در چهار فصل سال، ۲۵۱ برآورد گردید.
استنتاج: لجن های دفعی از این تصفیه خانه، لجن هایی خام و تثبیت نشده هستند که کیفیت میکروبی آنها پایین تر از کلاس B مقررات میکروبی USEPA می باشد. بنابراین دفع و یا استفاده مجدد از این لجن ها در کشاورزی، به شدت، سلامت بهداشت عمومی مردم را به خطر می اندازد. از این رو بایستی تثبیت این لجن ها قبل از دفع، مورد تاکید قرار گیرد.