مهگل سادات حسن زاده طباطبائی، الهه خدادوست، مهسا اسمعیلی دهج، آیدا اسلامی نژاد پاریزی، ولی اله بایگی، مهدی شریف الحسینی،
دوره ۳۴، شماره ۲۴۱ - ( ۱۱-۱۴۰۳ )
چکیده
سابقه و هدف: ناتوانی‌های شناختی تأثیرات جدی بر زندگی افراد دارند. توان‌بخشی شناختی با هدف بهبود عملکرد افراد مبتلا، در بازگشت آن‌ها به بالاترین سطح عملکرد جسمی، اجتماعی و شغلی مؤثر است. این مطالعه با هدف بررسی وضعیت توان بخشی شناختی در ایران و ارائه گزارشی از اقدامات اجرایی و پژوهشی، انجام پذیرفت.
مواد و روش‌ها: این مطالعه ترکیبی با استفاده از ابزار RSAT (Rehabilitation Service Assessment Tool)، شامل هشت بخش و پنج حوزه اصلی، انجام شد. داده‌ها از منابع ملی (راهنماها و بخشنامه‌ها) و مرور دامنه‌ای مقالات در PubMed و Scopus جمع‌آوری شدند. اطلاعات درباره مطالعات اپیدمیولوژیک، ابزارهای ارزیابی مداخلات و ابزارهای بومی شده استخراج و در چک لیست RSAT جای‌گذاری شد.
یافته‌ها: در زمینه قوانین، علی‌رغم وجود حمایت‌هایی برای افراد ناتوان، کمبود تصریح در مورد اختلالات شناختی مشاهده شد. در حوزه آموزش عالی، تلاش‌هایی برای توسعه علمی توان بخشی شناختی صورت گرفته است. از میان ۱۰۵۵ مقاله، ۲۶۰ مقاله واجد شرایط بودند که نیمی از آن‌ها اهداف اپیدمیولوژیک داشتند. ۱۶۹ ابزار مورد استفاده قرار گرفته که (MMSE) Mini Mental Status Examination، (MoCA) Montreal Cognitive Assessment و Stroop Test پرتکرارترین بودند. ۸۵/۱ درصد مطالعات در ده سال اخیر انجام شد و ۶۲ مؤسسه داخلی در آن‌ها مشارکت داشته‌اند.
استنتاج: با توجه به افزایش سالمندی جمعیت و شیوع آسیب‌های مغزی، توسعه توان بخشی شناختی در ایران ضروری است. کمبودهایی در زمینه سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، منابع، نیروی انسانی و زیر ساخت‌ها وجود دارد. پتانسیل‌های موجود، شامل زیر ساخت‌های علمی، پژوهش‌های اخیر و ظرفیت بخش خصوصی، در این مسیر کمک‌‌کننده است. توسعه این حوزه نیازمند مشارکت فعال تمامی نهادهای کشور از قانون گذار و تصمیم گیر و اجرایی تا آموزشی و پژوهشی است.
mazums.ac.ir