---

سابقه و هدف: یائسگی ناشی از توقف فعالیت تخمدان‌ها است و با اختلال حافظه و یادگیری همراه می‌باشد. مطالعات نشان می‌دهد که اختلال حافظه و یادگیری به دلیل کاهش سطح استروژن بعد از یائسگی می‌باشد که آن هم ناشی از دو خاصیت نروپروتکتیو و نروتروفیک استروژن می‌باشد. بنابراین درمان با استروژن باعث کاهش اختلال حافظه و یادگیری می‌شود و از آن‌جا که استروژن درمانی دارای عوارضی می‌باشد، مطالعه حاضر اثر گیاه پنج انگشت (Vitex agnus castu) با فیتواستروژن بالا را بر یادگیری و حافظه، در موش‌های اواریکتومی شده مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش‌ها: در مطالعه تجربی حاضر ۴۲ سر موش صحرایی ماده نژاد ویستار((Wistar با وزن تقریبی ۱۵۰ تا ۲۰۰ گرم به شش گروه هفت تایی تقسیم شدند. گروه‌ها به ترتیب شامل کنترل، اواریکتومی، عصاره گیاه پنج انگشت با دوز g/kg۸۰، عصاره گیاه پنج انگشت با دوز mg/kg۸، استرادیول با دوز μg /kg۴۰، ترکیب تاموکسیفن و عصاره گیاهی به ترتیب با دوز μg /kg۱۰۰ و mg/kg ۸۰ بودند. پس از بیهوشی برای ایجاد اوارکتومی، تخمدان در هر طرف از ناحیه شکمی جانبی با دستگاه کوتر به آهستگی جدا شد. بعد از گذشت سه ماه با دستگاه شاتل باکس، حافظه حیوان تعیین شد. یافته‌ها: در مقایسه با گروه اواریکتومی، گروه‌های کنترل، استرادیول با دوز μg /kg۴۰، عصاره گیاه پنج انگشت در دوزهای mg/kg ۸۰ و mg/kg ۸، فاکتور STLr (مدت زمان تاخیر ورود حیوان با چهارپا به بخش تاریک در مرحله آزمون، Step-Through Latency) را افزایش و فاکتور TDC (مدت زمان ماندن حیوان با چهارپا در بخش تاریک، Time spent in Dark Compartment) را کاهش دادند. استروژن و عصاره گیاه در دوز mg/kg ۸۰ تعداد شوک را نیز کاهش دادند. تجویز ترکیب گیاه و تاموکسیفن، از تأثیر آن جلوگیری کرد. استنتاج: عصاره گیاه پنج انگشت دارای اثری مشابه استروژن بوده و سبب بهبود اختلال یادگیری و حافظه ناشی از اواریکتومی، در موش ماده صحرایی می‌گردد.

---

سابقه و هدف: هسته‌ی پاراژیگانتوسلولاریس کناری (LPGi) یکی از هسته‌های مهم درگیر در تعدیل پایین‌روی نورآدرنرژیک درد می‌باشد. ۱۷بتا- استرادیول درک درد را از طریق اتصال به گیرنده‌های استروژنی یا گیرنده‌های غشایی دیگر مثل گیرنده‌های گلوتاماتی تعدیل می‌نماید. در این مطالعه، نقش گیرنده‌های AMPAی هسته‌ی LPGi در تعدیل درد ناشی از ۱۷بتا-استرادیول در موش‌های صحرایی اوارکتومی شده بررسی شده است.
مواد و روش‌ها: در این مطالعه از موش‌های صحرایی ماده‌ی نژاد Wistar در محدوده‌ی وزنی ۲۰۰ تا ۲۷۰ گرم استفاده شد. برای بررسی نقش گیرنده‌های AMPAی هسته‌ی LPGi در تعدیل درد حاد و پایدار، کانول‌گذاری هسته‌ی LPGi انجام شد. ابتدا داروها تزریق و پس از ۱۵ دقیقه ۵۰ میکرولیتر فرمالین ۵ درصد به پنجه‌ی پای حیوان تزریق شد؛ سپس رفتار تکان‌ دادن پای ملتهب (Paw jerking) ناشی از تزریق فرمالین به مدت ۶۰ دقیقه ثبت شد.
یافته‌ها: نتایج مطالعه‌ی اخیر نشان داد که تزریق ۱۷بتا- استرادیول به داخل هسته‌ی LPGi رفتار تکان دادن پای ملتهب را در هر دو فاز آزمون فرمالین کاهش داد (۰۱/۰p<). پیش‌تیمار هسته‌ی LPGi با آنتاگونیست گیرنده‌های AMPA (CNQX) اثر ضددردی ۱۷بتا- استرادیول روی فرکانس تکان دادن پای ملتهب را طی هر دو فاز اول و دوم آزمون فرمالین خنثی نمود (۰۰۱/۰p<)؛ و حتی CNQX سبب القای پردردی در هر دو فاز رفتار تکان دادن پای ملتهب شد.
استنتاج: بر اساس نتایج این مطالعه می‌توان نتیجه گرفت که ۱۷بتا-استرادیول تزریق شده به هسته‌ی LPGiی موش‌های صحرایی­ماده‌ی اوارکتومی‌شده بی‌دردی متوسطی روی درد القاشده با فرمالین ایجاد می‌کند؛ که احتمالا به‌وسیله‌ی گیرنده‌های AMPAی این هسته وساطت می‌شود.

---

سابقه و هدف: اختلال استرس پس از سانحه(PTSD) بیماری روانپریشی است که توسط رویدادهای آسیب‌زا ایجاد می‌شود. درمان‌های مختلفی از جمله دارو درمانی و روان ‌درمانی در این اختلال مورد بررسی قرار گرفته‌اند، اما نقش ورزش نیز به‌عنوان یک مداخله کمکی قابل بررسی می‌باشد. از نظر نوروبیولوژیکی، PTSD با بی‌نظمی درچندین ناحیه مغزکه در تنظیم احساسات، پردازش حافظه و پاسخ‌های ترس نقش دارند، همراه است. این مطالعه به بررسی اثرات ورزش داوطلبانه و اجباری بر پاسخ‌های رفتاری، سطوح سرمی فاکتور رشد شبه انسولین ۱ (IGF-۱) و کورتیکوسترون در رت‌های اوارکتومی شده مبتلا به PTSD می‌پردازد.
مواد و روش‌ها: در این مطالعه تجربی، ۵۶ رت ماده بالغ نژاد ویستار به صورت تصادفی انتخاب و در شرایط نرمال آزمایشگاهی نگهداری شدند. رت‌ها به دو گروه کنترل و اوارکتومی تقسیم شدند. اوارکتومی رت‌ها تحت بیهوشی عمیق انجام و پس از دوره بهبودی از روش SPSS(single prolonged stress) برای القای PTSD استفاده شد. تمرین داوطلبانه با استفاده از چرخ گردان (Running wheel) و ورزش اجباری بر روی تردمیل انجام شد. اضطراب با استفاده از ماز به‌علاوه‌ای و عملکرد شناختی از طریق آزمون حافظه تشخیص اندازه‌گیری شد. سپس حیوانات تحت بیهوشی کامل کشته و نمونه سرم جهت اندازه‌گیری کورتیکوسترون و IGF-۱ به روش الایزا جمع‌آوری شد.
یافته‌ها: در مطالعه حاضر، در گروه کنترل و اوارکتومی، هر دو نوع ورزش اجباری و داوطلبانه منجر به کاهش نسبی اضطراب شدند ولی اثر ورزش داوطلبانه بارزتر بود. ورزش داوطلبانه باعث افزایش معنی‌دار حافظه درهر دو گروه کنترل و اوارکتومی شد. ورزش اجباری نیز حافظه را در گروه اوارکتومی شده، البته به میزان کمتر از ورزش داوطلبانه بهبود بخشید. هردو ورزش در گروه کنترل و اوارکتومی شده منجر به کاهش قابل توجه سطح کورتیکوسترون سرم شده که تاثیر ورزش داوطلبانه بیش‌تر بود.
استنتاج: بر اساس یافته های مطالعه حاضر، ورزش به‌ویژه ورزش داوطلبانه به‌طور موثری اضطراب را کاهش می‌دهد، عملکرد شناختی را تقویت می‌کند و نشانگرهای استرس فیزیولوژیکی را در موش‌های صحرایی اوارکتومی شده با PTSD تعدیل می‌کند.