---

سابقه و هدف: بیواندیکاتور به موجوداتی اطلاق می‌گردد که در ارتباط مستقیم با تغییرات محیطی بوده و تعداد و نوع آن‌ها تحت تأثیر آلاینده‌های شیمیایی قرار می‌گیرد. مواد و روش‌ها: برای آنالیز میکروبی، نمونه گیری از عمق ۲۰ سانتی‌متر زیر آب انجام گرفته و نمونه‌ها در کمتر از ۲۴ ساعت مورد آزمایش قرار گرفتند. برای جداسازی و شمارش باکتری‌ها، از محیط‌های اختصاصی KF (برای انتروکوک‌ها)، SPS (برای باکتری‌های احیاکننده سولفیت)، ECC کروم آگار (برای کلی فرم‌ها و اشریشیا کلی) و پلیت کانت آگار (برای باکتری‌های هتروتروف) استفاده شده و پس از انکوباسیون در دمای ۳۰ درجه به مدت ۴۸ تا ۷۲ ساعت، شناسایی و شمارش شدند. یافته‌ها: میانگین شمارش کلی باکتری‌ها، انتروکوک‌ها، کلی فرم‌ها، اشریشیا کلی و باکتری‌های احیاء کننده سولفیت در چهار ایستگاه رودخانه شیرود به ترتیب ۱۰۵×۷۸/۶، ۱۰۴×۷/۹، ۱۰۶×۰۷/۱ و ۱۰۶×۲۷/۱ عدد باکتری در یک میلی‌لیتر (cfu/۱ml)، ۱۰۱×۶، ۱۰۲×۶۵/۳، ۱۰۲×۸۳/۵، ۱۰۲×۶/۱ (انتروکوک‌ها)، ۱۰۳×۵۸/۳، ۱۰۳×۵۴/۳، ۱۰۳×۱۱/۲، ۱۰۳×۴۲/۴ (کلی فرم‌ها)، ۱۰۲×۵۱/۲ ،۱۰۲×۸۱/۶، ۱۰۲×۹۵/۱، ۱۰۲×۶۲/۳ (اشریشیا کلی) و ۱۰۲×۲۱/۳، ۱۰۲×۶۲/۲، ۱۰۲×۲۵/۲، ۱۰۱×۰۴/۲ (باکتری‌های احیاء کننده سولفیت) بوده است. استنتاج: نتایج تعداد باکتری‌های اندیکاتور در مقایسه با استانداردهای بین‌المللی نشان‌دهنده آن است که اکثر ایستگاه‌های مورد بررسی در رودخانه شیرود جزء مناطق آلوده محسوب می‌گردند. مطالعات انجام گرفته نشان می‌دهد که پراکنش باکتری‌های اندیکاتور از گروه کلی فرم‌ها و کلی فرم‌های مدفوعی در محل‌های تخلیه فاضلاب‌های خانگی و شهری به رودخانه بسیار بالا بوده و تعداد این گروه در مناطق آلوده خارج از دامنه استاندارد بوده است.

---

سابقه و هدف: فلزات سنگین در اثر فاضلاب‌های صنعتی، شهری و کشاورزی به وجود می‌آیند. این فلزات معمولاًً در مقابل تصفیه شیمیایی مقاوم می‌باشند. این گونه فلزات به راحتی می‌توانند باعث آلودگی زیست محیطی آبزیان به خصوص ماهی‌ها شوند که یکی از مهم‌ترین زنجیره غذایی انسان‌ها محسوب می‌شوند. هدف از این مطالعه، بررسی غلظت فلزات سنگین از جمله سرب، کادمیوم و کروم در ماهی کلیکا و سه خاره ساحل بابلسر واقع در استان مازندران بود. مواد و روش ها: در این مطالعه توصیفی- مقطعی ۵۰ ماهی سه خاره و ۵۰ ماهی کلیکا که توسط تور صیادی در سال ۱۳۹۱ که از مناطق ساحلی بابلسر صید شده بودند، مورد بررسی بیومتری قرار گرفته و سپس نمونه‌ها را به روش هضم بافتی آماده سازی شده توسط دستگاه جذب اتمی مورد سنجش قرار گرفتند. پس از هضم نمونه‌ها با اسید نیتریک ۶۵ درصد، سرب و کادمیوم و کروم آن‌ها با دستگاه جذب اتمی شعله اندازه‌گیری شدند. یافته ها: میانگین غلظت کلی سرب، کروم و کادمیوم در مپاهی سه خاره به ترتیب ۱۱۳/۰، ۲۸/۵ و ۰۴۶/۰ و میانگین غلظت کلی سرب، کروم و کادمیوم در ماهی کلیکا به‌ترتیب ۱۲۶/۰، ۲۹/۴ و ۰۹۶/۰ میکروگرم بر گرم وزن خشک نمونه به‌دست آمد. نتایج این تحقیق نشان داد که اختلاف معنی‌داری بین تجمع این فلزات در جنس نر و ماده وجود ندارد هم‌چنین نتایج حاصل از تعیین همبستگی نشان داد ارتباط معنی‌داری بین میزان فلزات سنگین در اندام‌های مختلف ماهی و طول بدن وجود ندارد. استنتاج: نتایج این بررسی نشان داد که غلظت فلزات سنگین سرب و کروم از استانداردهای گزارش شده توسط سازمان بهداشت جهانی کم‌تر بوده و نگران کننده نمی‌باشد. هر چند میانگین غلظت فلز کادمیوم در هر دو نوع ماهی از حداکثر مجاز برای مصارف انسانی بالاتر بوده و نیاز به بررسی‌های بیش‌تر دارد. هم‌چنین پیشنهاد می‌شود که از ماهیان کلیکا و سه خاره به عنوان بیواندیکاتور به منظور ارزیابی میزان آلودگی آب نواحی مختلف دریای خزر و حتی رودخانه‌ها استفاده شود.