---

سابقه و هدف: بهداشت دهان و دندان یکی از مهم‌‌ترین شاخه‌های بهداشت عمومی به است. توجه به این مقوله یکی از برنامه‌های سازمان بهداشت جهانی (WHO) در حوزه پیشگیری از بیمار‌ی‌های مزمن و ارتقای سلامت می‌باشد. این نیاز در گروه مادران باردار به دلیل حفظ سلامت خود و جنین آن‌ها بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد. مواد و روش‌ها: در این مطالعه مقطعی تحلیلی ۳۴۰ نفر از مادران باردار شهر اراک با روش نمونه‌گیری تصادفی چند مرحله‌ای از مراکز بهداشتی درمانی انتخاب شدند. شاخص DMFT و مقیاس مربوط به عوامل مدل اعتقاد بهداشتی (حساسیت، شدت، منافع، موانع و خودکارآمدی) و عملکرد در خصوص مراقبت‌های بهداشت دهان و دندان سنجیده و در نهایت اطلاعات مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافته‌ها: میانگین سن مادران باردار ۷/۳ ± ۲/۲۸ سال و میانگین DMFT، ۸۳/۲ ± ۴/۵ بود. از بین متغیرهای مدل اعتقاد بهداشتی خودکار آمدی و موانع درک شده بیشترین عامل پیش‌بینی‌کننده رفتار بهداشتی دهان و دندان در مادران باردار بود. میانگین نمره عملکرد مادران در خصوص مراقبت‌های بهداشت دهان و دندان ۷/۹ ± ۱/۴۳ بود. در این پژوهش بین حساسیت درک شده و عملکرد (۴۴/۰=r و ۰۰۸/۰ =p)، شدت درک شده و عملکرد (۵۱/۰=r و ۰۰۲/۰=p)، خودکارآمدی و عملکرد (۶۱/۰=r ، ۰۰۱/۰=p) ارتباط معنی‌داری وجود داشت. بین موانع درک شده در خصوص انجام رفتارهای مراقبت بهداشت دهان و دندان و عملکرد مادران در این زمینه ارتباط معکوس مشاهده شد (۶۵/۰- =r و ۰۰۱/۰=p). استنتاج: این مطالعه نشان داد که موانع ادراکی با رفتار مسواک کردن در ارتباط است بنابراین برای آموزش مسواک زدن باید این موانع ادراکی مورد توجه متخصصان بهداشت دهان و دندان قرار گیرد. از طرف دیگر خودکارآمدی مهم‌ترین متغیر پیش‌بینی‌کننده مراقبتی بهداشت دهان و دندان در مادران باردار می‌باشد بنابراین، متخصصان بهداشت دهان و دندان باید اعتماد به خود را در مادران باردار رای رعایت رفتارهای مراقبت‌های بهداشت دهان و دندان تقویت کنند.

---

سابقه و هدف: مطالعات نشان می‏دهند که مادران آگاهی و عملکرد مناسبی، در خصوص نشانه‏های خطر در کودکان بیمار ندارند. لذا پژوهش حاضر با هدف سنجش سازه‏های مدل اعتقاد بهداشتی در خصوص مراقبت از نشانه های خطر در کودکان کم‏تر از پنج سال شهر اراک انجام شد. مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر یک مطالعه مقطعی- تحلیلی بود که در آن ۳۵۰ نفر از مادران کودک کم‏تر از پنج سال مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر اراک شرکت داشتند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه طراحی شده بر اساس مدل اعتقاد بهداشتی و چک لیست عملکرد مادران بود. داده‏ها از طریق مصاحبه سازمان یافته جمع‏آوری و در نهایت با استفاده از آزمون‏های همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی تجزیه تحلیل شدند. یافته‌ها: میانگین و انحراف معیار نمره عملکرد مادران در خصوص مراقبت از نشانه‏های خطر در کودکان ۰۳/۴۲±۵۳/۵۱، حساسیت ۸۶/۶±۱۷/۷۸، شدت ۷±۵۶/۸۱، منافع ۹/۶±۶۲/۸۱ و موانع درک شده ۲۸/۸±۴۲/۶۹، راهنماهای عمل ۸± ۸۶/۷۲و خودکارآمدی ۵/۷±۶۲/۷۳ بود. مدل رگرسیون خطی نشان داده شد که نمره عملکرد مادران به ازای هر یک درصد افزایش نمره منافع و راهنماهای عمل به ترتیب ۱۸/۰ و ۲۱/۰ بهبود یافته است. استنتاج: نتایج به دست آمده، تاکید بر ارائه برنامه‏های آموزشی در خصوص نشانه‏های خطر کودکان برای مادران دارد

---

سابقه و هدف: بیماری کروناویروس ۲۰۱۹ (COVID-۱۹) یک بیماری عفونی است که بر اثر ویروس کرونای جدید، ایجاد می‌شود. این پژوهش با هدف تعیین پیش‌بینی‌کننده‌های رفتارهای پیشگیری کننده از بیماری کرونا در مردم ایران بر اساس الگوی اعتقاد بهداشتی صورت گرفت.
مواد و روش‌ها: این مطالعه توصیفی تحلیلی (مقطعی) بر روی ۱۰۲۰ نفر از مردم ایران (بالای ۱۵ سال) در سال ۱۳۹۹ انجام شد. نمونه‌گیری به صورت غیرتصادفی و در دسترس بود. اطلاعات با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته مبتنی بر الگوی اعتقاد بهداشتی به صورت آنلاین جمع‌آوری شد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS و آزمون‌های ضریب همبستگی و رگرسیون خطی تجزیه و تحلیل شدند.
یافته‌ها: از بین رفتارهای پیشگیری‌کننده از ابتلا به کرونا، استفاده از وسایل فردی در منزل و محیط کار (۷/۸۳ درصد همیشه)، عدم خروج از منزل به‌جز در موارد ضروری (۶/۶۷ درصد همیشه) و توجه و عمل به نکات پیشگیرانه ارائه شده توسط صدا و سیما (۲/۸۰ درصد همیشه) دارای بیش‌ترین فراوانی بودند. بین تمام سازه‌های مدل اعتقاد بهداشتی و عملکرد (به‌جز در مورد سازه موانع درک شده با شدت درک شده) همبستگی معنی‌داری وجود داشت (۰۱/۰>P).
استنتاج: با توجه به پیش‌بینی قوی انجام رفتارهای پیشگیری‌کننده از ابتلا به کرونا براساس سازه‌های مدل اعتقاد بهداشتی، می‌توان از این مدل در برنامه‌ریزی‌ها و مداخلات آموزشی استفاده نمود.

---

 سابقه و هدف: آموزش به بیمار بخش مهمی از فرایند درمان بیماری است. مدل‌های آموزشی مانند مدل اعتقاد بهداشتی (HBM) بر انگیزه افراد تاکید دارند. مطالعه حاضر با هدف بررسی تاثیر این روش آموزشی بر عملکرد خودمراقبتی و شاخص‌های متابولیک در بیماران دیابتیک تیپ دو، طراحی و اجرا شد.
مواد و روش‌ها: در این کارآزمایی بالینی، ۸۰ بیمار دیابتی تیپ دو، به‌صورت تصادفی به دو گروه ۴۰ نفری مداخله و کنترل (مراقبت روتین) تخصیص یافتند. درگروه مداخله در چهار جلسه ۹۰ دقیقه‌ای به شیوه سخنرانی و پرسش و پاسخ با رویکرد مدل اعتقاد بهداشتی، مطالب شناخت دیابت و باورها، سبک زندگی و خودمراقبتی آموزش داده شد. در همه نمونه‌ها، قبل و چهارماه پس از مداخله، اندازه‌گیری قندخون ناشتا (FBS)، میانگین قندخون سه ماهه (HbA۱C)، لیپوپروتئین‌ها (LDL Cholesterol)، فشارخون و نیز تکمیل پرسشنامه‌های سازه‌های مدل اعتقاد بهداشتی و رفتارهای خودمراقبتی انجام شد. داده‌های مطالعه با نرم‌افزار SPSS۲۳ و آزمون تحلیل کوواریانس در سطح معناداری ۵ درصد آنالیز شدند.
یافته‌ها: میزان افزایش نمره سازه‌های آگاهی (۰/۰۱=P)، عملکرد (۰/۰۱=P) و خودکارآمدی (۰/۰۴=P) و میزان کاهش نمره‌سازه موانع درک شده (۰/۰۲=P) در گروه مداخله نسبت به گروه کنترل بیش‌تربود. دو گروه از نظر شدت تغییرات FBS، LDL و فشارخون مشابه بودند، اما تفاوت معنی‌داری از نظر شدت تغییر HbA۱C (۰/۰۴=P) داشتند.
استنتاج: آموزش مبتنی بر مدل اعتقاد بهداشت بر ارتقای رفتارهای خودمراقبتی و کنترل عوارض متابولیک در بیماران دیابیتیک موثر به نظر می‌رسد. طراحی و اجرای مطالعات مشابه با بازه زمانی طولانی‌تر و حجم نمونه بیش‌تر و نیز برای سایر بیماری‌های مزمن مانند پر فشاری خون و بیماری‌های مزمن قلبی پیشنهاد می‌شود.
 
شماره ثبت کارآزمایی بالینی : N۵۲۰۱۷۱۲۳۰۰۳۸۱۴۲IRCT