در بسیاری از کشورها، دانشجویان دندانپزشکی در بخشهای مختلف پریکلینیک، برای یادگیری مهارتهای مختلف مانند تهیه حفره دسترسی، پاکسازی و درمان ریشه در بخش اندودانتیکس، تمرین تراش سطوح مختلف تاج دندانی در بخش ترمیمی، پالپوتومی، پالپکتومی و تهیه حفره دسترسی بر روی دندانهای شیری در بخش کودکان و تمرین انواع تراش رست در بخش پروتزهای دندانی بر روی دندانهای کشیده شده (شیری یا دائمی) تمرین میکنند. این دندانها اغلب از کلینیکهای دندانپزشکی و مطبهای خصوصی توسط دانشجویان جمعآوری میشوند. اگرچه در بعضی کشورهای توسعه یافته، از دندانهای مصنوعی رزینی در بخش پری کلینیک اندودانتیکس استفاده می شود، اما محدودیتها و معایب کلینیکی استفاده از دندانهای مصنوعی، همچنان نیاز به جمعآوری و تهیه دندانهای کشیده شده را ایجاب میکند که برای دانشجویان این رشته چالش برانگیز است(1،2). از آنجاییکه دندانکشیده شده جزو ضایعات دندانپزشکی طبقهبندی میشود و میتواند منبع عفونت و انتقال بیماریهایی از جمله هپاتیت و ایدز باشد، استریلیزاسیون آن ضروری است. هر چند که به علت ساختار دندان و احتمال تغییر و آسیب دیدن آن، استریل کردن دندانها مشکل است، با این حال انجمن دندانپزشکی آمریکا و مرکز پیشگیری وکنترل بیماریها(CDC) دستورالعملهایی را جهت کنترل عفونت دندانهای کشیده شده برای استفاده مجدد ارائه کردهاند. CDC پیشنهاد میکند که دندانهای فاقد آمالگام پس از تمیز شدن از دبریها، به مدت 40 دقیقه اتوکلاو شوند و سپس در محلول بلیچینگ رقیق باقی بمانند. دندانهاییکه با آمالگام پر شدهاند، به علت انتشار بخار جیوه نباید اتوکلاو شوند و به پیشنهاد CDC باید به مدت دو هفته در محلول حاوی 10 درصد فرمالین باقی بمانند(3). مطالعات مختلف روشهای مختلف استریلیزاسیون با مواد شیمیایی از جمله استفاده از فرمالین، سدیم هیپوکلریت، تیمول و اثر این روشها را بررسی نمودهاند(6-4).
در کلینیکهای دندانپزشکی دندانهای کشیده برای تحویـل به دانشجـویان، اتـوکلاو نمیشـوند و در ظرفـی
مولف مسئول: فاطمه میرزائی - گرگان: دانشگاه علوم پزشکی گلستان، کمیته تحقیقات دانشجویی fatemehmirzaei.ir.1998@gmail.com E-mail:
1. استادیار، گروه بیماری های دهان، فک و صورت، مرکز تحقیقات دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی گلستان، گرگان، ایران
2. استاد، گروه آسیب شناسی دهان، فک و صورت، مرکز تحقیقات مواد دندانی، دانشگاه علوم پزشکی بابل، بابل، ایران
3. دانشجوی دندانپزشکی، کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشگاه علوم پزشکی گلستان، گرگان، ایران
E تاریخ دریافت : 8/7/1398 تاریخ ارجاع جهت اصلاحات : 26/8/1398 تاریخ تصویب : 7/2/1399
حاوی هیپوکلریت سدیم بهنسبت 1به 10 قرار داده میشوند که به علت عدم توجه و یا ناآگاهی پرسنل دندانپزشکی، این محلول اغلب موارد تعویض نشده و سایر دندانهای کشیده شده نیز دوباره به آن ظرف انتقال داده میشوند و همین امر باعث انتشار عفونت در همان مرکز درمانی میشود. همچنین دانشجویان نیز اغلب موارد به علت عدم آگاهی و توجه به مسائل کنترل عفونت، پس از دریافت دندانها اقدام به تعویض محلول نمیکنند و این معضل باعث انتقال عفونت از مراکز به دانشکدهها میشود که اغلب نادیده گرفته شده و به آن توجهی نمیشود. از آنجاییکه عواقب این بیتوجهی و عدم رعایت اصول کنترل عفونت، میتواند تمامی کادر درمان را در معرض مواجهه با انواع عفونتهای منتشر قرار دهد، پیشنهاد میشود تا مطالعات بیشتری در این باره بررسی شده و اقداماتی جهت آگاهی بخشی به پرسنل دندانپزشکی انجام شود و اساتید بخشهای مختلف نیز دانشجویان را در مورد اصول کنترل عفونت در نگهداری از این دندانها آگاه نمایند. لازم به ذکر است که گاهی به دلایل مذهبی، فرهنگی یا خرافی، بیماران تقاضای تحویل دندان کشیده شده را دارند. از آنجایی که این درخواست منع قانونی ندارد، رعایت دستورالعملهای استریلیزاسیون ضروری بهنظر میرسد و توصیه میشود که دندان پس از شست و شوی اولیه بهمدت ده دقیقه در محلول هیپوکلریت سدیم ضدعفونی شده و سپس به بیمار تحویل داده شود. هیپوکلریت سدیم به علت خاصیت باکتریوسیدال، پروتئولیتیک و اثرات هیدرولیزکننده خود و همچنین دسترسی آسان، یک ضدعفونیکننده انتخابی مناسب در نظر گرفته میشود و دانشجویان در صورت درخواست بیمار میتوانند دندان را در این محلول قرار داده و به وی تحویل دهند.