سردبیر محترم
آموزش بالینی فرایندی است پویا که طی آن دانشجویان به صورت تدریجی با حضور بربالین بیمار تجربیاتی کسب نموده و درواقع فرصتی را برای دانشجو ایجاد میکند تا دانش تئوری را به مهارتهای ذهنی، حرکتی و روانی متنوعی که برای مراقبت از مددجو نیاز است تبدیل کند(1). هدف آموزش بالینی مؤثر، ارتقای تفکر انتقادی و مهارت تجزیه و تحلیل، کسب صلاحیت در ارتباطات، مهارتهای مدیریت به موقع و افزایش اعتماد به نفس دانشجویان نسبت به تواناییهایشان در انجام مسوولیتهای حرفهای است(2). در این راستا مفهوم ارزیابی بهعنوان مهمترین عامل موثر در شکلدهی چگونگی یادگیری دانشجویان در آموزش عالی شناخته شده و کیفیت پیامدهای یادگیری به کیفیت ارزیابی بستگی دارد. این فرآیند در قالب ارزیابی "تکوینی" و "نهایی" صورت میگیرد(1). ارزیابی تکوینی فرآیندی است که در طول دوره، برنامه یا ترم آموزشی رخ میدهد و هدف آن، پایش فرآیند یادگیری درحین آمـوزش و ارایه بازخورد به فراگیران در زمینه موفقیتها و ناکامیهای یادگیری است(3). درحالیکه ارزیابی نهایی، نوعی قضاوت و داوری در مورد کفایت و شایستگی یک فرآورده، پروسیجر یا برنامه اتمامیافته است و هدف آن تعیین میزان دستیابی دانشجویان به برآیندهای مورد انتظار است(1).
ارزیابی بالینی ساختار مند عینی تیمی (TOSBA)، روشی برای ارزیابـی تکوینـی است که شامل یک سری مواجهـه واقعـی در بالین بیمار در بیمارستان است(4،5). هر مواجهه به یک "تیم " از دانشجویان برای انجام مجموعهای از وظایف کلیدی بالینی با بازخورد ساده توسـط تسهیلگـر نیـاز دارد. هـدف از این روش، تسهیـل یادگیری مهارتهای کلیدی بالینی، ارتباطی و استدلالی است. این روش برخی از اشکالات مرتبط با آموزش بالینی که قبلاً برجسته شده بود را برطرف کند(3). این روش منظم و سیستماتیک برای بررسی عملکرد و ساختار تیمهاست.
این نوع ارزیابی شامل چهار مرحله کلیدی، شامل تعیین اهداف، جمعآوری دادهها با استفادهها از مصاحبه و مشاهده مستقیم، تحلیل دادهها و تعیین نقاط ضعف و قوت و مرحله چهارم بازخورد به شرکتکنندگان میباشد.
ارزیابی ساختار یافته بالینی عینیتیمی شامل سه گروه از پنج دانشجو است که از طریق سه ایستگاه مستقر در بخش میچرخند (هر ایستگاه شامل یک بیمار بستری و تسهیلکننده) است. هر گروه 25 دقیقه را در یک ایستگاه کنار تخت میگذراند. هر دانشجو یک نمره استاندارد دریافت میکند و در هر یک از سه ایستگاه بازخورد آموزشی دریافت میکند(6).
ازنظر بازخورد کیفی، تسهیلکننده نظرات متنی در مورد آنچه دانشجو به خوبی انجام داد و آنچه دانشجو میتواند بهبود بخشد، ارائه میکند. از نظر بازخورد کمی، تسهیلگر رتبهبندی برای عملکرد دانشجو ارائه میکند (ضعیف، رضایت بخش یا خوب). اصطلاح "رد شدن " برای جلوگیری از بی انگیزگی استفاده نمیشود. سپس تسهیلگر برگههای بازخورد تکمیل شده را به مسئول آموزش به عنوان ارزیابی تکوینی تحویل میدهد. این نمرات به عنوان بازخورد جز ارزیابی تکوینی محسوب میشود(7). با توجه به اینکه نتایج مطالعات مختلف به تأثیر مثبت روش ارزیابی بالینی ساختارمند عینی تیمی، بر مهارتهای بالینی، ارتباطی و استدلالی دانشجویان اشاره دارد(8،9). این روش میتواند برخی از اشکالات مرتبط با آموزش بالینی از جمله اهداف نامشخص، رویکردهای ساختار نیافته و بازخورد ضعیف یادگیرنده را که در انواع دیگری ارزیابیها وجود دارد برطرف کند(7). از طرفی مطالعه در این زمینه در آموزش بالینی دانشگاههای علوم پزشکی کشور یافت نشد و از آنجاییکه برای اولین بار محقق در
رشته پرستاری در یک دوره کارورزی بزرگسالان سالمندی-3 در بخش مغز و اعصاب نیمسال اول از این روش برای ارزیابی دانشجویان استفاده نمود؛ دانشجویان بهطور شفاهی اظهار رضایت برای یادگیری بهتر مهارتها بهدنبال مشخص شدن نقاط ضعف و رفع آن داشتند. لذا به اساتید و مربیان بالینی رشته های مختلف علوم پزشکی پیشنهاد میشود مطالعاتی با هدف بررسی تاثیر این روش ارزیابی بالینی تکوینی در رضایتمندی دانشجویان طراحی نمایند.