سابقه و هدف: رویدادهای گرد و غبار طی سال‌های اخیر مناطق زیادی از کشور ایران از جمله استان کردستان را تحت تاثیر قرار داده است. همراه با گرد و غبارها، آلاینده‌های مختلفی از جمله فلزات سنگین انتقال خواهند یافت و لذا می‌توانند یک خطر بالقوه برای سلامت انسان باشند. بنابراین، هدف از این مطالعه تعیین غلظت فلزات سنگین در ذرات معلق در اتمسفر شهر سنندج و ارزیابی ریسک بهداشتی این فلزات بر سلامتی کارمندان و دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی کردستان است.

مواد و روش‌ها: محل نمونه‌برداری دانشگاه علوم پزشکی کردستان بود و نمونه‌ها به‌طور معمول هر شش روز یک بار و هم‌چنین در روزهای گرد و غباری با استفاده از دستگاه نمونه‌بردار هوا (Omni Air Sampler) به منظور تعیین غلظت فلزات سنگین شامل آرسنیک، کادمیوم، کروم، کبالت، روی، آهن، مس، منگنز و نیکل از فروردین تا شهریور 1392 برداشت شد. ارزیابی ریسک سلامت برای بیماری های سرطانی و غیر سرطانی ناشی از تنفس هوای آلوده به فلزات سنگین برای سه گروه کارمندان، دانشجویان خوابگاهی و غیر خوابگاهی با استفاده از دستورالعمل‌های سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا انجام گردید.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که بیش‌ترین غلظت فلزات چه در روزهای گردوغباری و چه غیر گردوغباری مربوط به فلز آهن و در تیر ماه بوده است. کم‌ترین غلظت فلزات در روزهای گرد و غباری مربوط به کادمیوم و در اردیبهشت بوده و هم‌چنین کم‌ترین میزان آن‌ها در روزهای غیر گردو غباری مربوط به کادمیوم و در شهریور بوده است. ریسک کلی سرطان برای تمام فلزات و برای هر سه گروه در روزهای گرد و غباری بیش‌تر از روزهای غیرگرد و غباری است و مقدار آن کم‌تر از دو نفر در هر یک میلیون نفر می‌باشد. میزان خطر کلی غیر سرطانی حاد و مزمن این فلزات نیز برای هر سه گروه کم‌تر از یک است.

استنتاج: مطابق مقادیر پایه ارائه شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا، به نظر می‌رسد هیچ کدام از فلزات مذکور در خلال دوره بررسی باعث افزایش خطر بیماری‌های سرطانی و غیر سرطانی برای ساکنان دانشگاه علوم پزشکی کردستان نخواهند شد.