سابقه و هدف: سیکلوفسفامید (یک داروی شیمی درمانی با اثرات سوء فراوان بر ارگان‌های جنسی) به عنوان یک عامل نئوپلاستیک به طور گسترده در درمان سرطان‌های مختلف استفاده می‌شود. از طرفی، سیکلوفسفامید عامل اثرات سوء فراوان از جمله سمیت تولید مثلی شناخته شده است. بومادران گیاه دارویی با خواص آنتی‌اکسیدانتی بالقوه است. هدف از انجام این تحقیق بررسی اثرات عصاره بومادران در سه دوز مختلف بر وزن بدن، پارامترهای اسپرم و تغییرات آپوپتوزی در موش های تحت تیمار با سیکلوفسفامید بود.

مواد و روش‌ها: 64 موش سفید کوچک آزمایشگاهی نر نژاد NMRI به هشت گروه تقسیم شدند. گروه اول سرم فیزیولوژی، گروه دوم، سوم و چهارم به ترتیب دوز کم، متوسط و زیاد بومادران، گروه پنجم سیکلوفسفامید و گروه ششم، هفتم و هشتم، علاوه بر سیکلوفسفامید، دوز کم، متوسط و زیاد بومادران را به ترتیب دریافت نمودند. تیمار 35 روز ادامه داشت. در پایان پس از تعیین وزن، پارامترهای کیفیت اسپرم و میزان آپوپتوز اسپرمی بررسی گردید.

یافته‌ها: سیکلوفسفامید سبب کاهش وزن بدن و بیضه شده، تأثیر منفی بر روی پارامترهای اسپرمی اعمال نموده و هم‌چنین میزان آپوپتوز اسپرمی (در گروه دریافت کننده سیکلوفسفامید) را در مقایسه با گروه کنترل افزایش داد. دوز زیاد بومادران نیز اثرات توکسیک داشته، دوز متوسط عصاره تأثیر معنی داری نداشته، اما دوز کم عصاره توانست اثرات سمی سیکلوفسفامید را جبران نماید.

استنتاج: در این مطالعه اثرات عصاره بومادران به صورت وابسته به دوز بود، به نحوی که در دوز کم سمیت سیکلوفسفامید را جبران نموده، در دوز متوسط تأثیر معنی‌داری نداشته اما در دوز بالا افزایش دهنده سمیت سیکلوفسفامید بود.