سابقه و هدف: نیتریت و نیترات از آلوده‌کننده‏‌های منابع آب زیرزمینی است که عمدتاً در ارتباط با مناطق کشاورزی و محدوده‌های دفع فاضلاب می‌باشد و فلوراید در مقادیر مناسب برای سلامت انسان مفید می‌باشد. هدف از این بررسی تعیین تغییرات مکانی و زمانی نیترات، نیتریت و فلوراید منابع آب آشامیدنی شهر ایلام با استفاده از سیستم GIS می‌باشد.

مواد و روش‌ها: این مطالعه توصیفی مقطعی بود که بر روی 20 منبع آب شرب شهر ایلام صورت گرفت و نتایج آنالیز 5 ساله آرشیو شده توسط شرکت آب و فاضلاب با نرم‌افزار GIS نسخه 3/9 و SPSS نسخه 16 و آزمون آنالیز واریانس یک طرفه آنالیز و تحلیل شد. نمونه‌برداری و اندازه‌گیری نیز توسط محقق، طبق کتاب روش‏های استاندارد انجام شد.

یافته‌ها: بهترین روش درون‌یابی به ترتیب برای فلوراید، نیترات و نیتریت با توجه به نرمال بودن توزیع داده‌ها، کریجینگ معمولی و مدل گوس، نمائی و کروی بود. بیش ترین مقادیر همه پارامترها بر اساس نقشه‌ها در اکثر موارد مربوط به نقاط شرقی و مرکزی می‌باشد. آزمون آنالیز واریانس یک طرفه نشان داد که بین میانگین مقدار فلوراید در فصل‌های مختلف سال تفاوت معناداری وجود دارد (025/0p=)، هم چنین میانگین نتایج راستی ‌آزمایی پارامترها با فصول مختلف اندازه‌گیری شده در سال‏های مختلف در مقایسه با تمام فصول، تفاوت معناداری دارد (001/0p<). میانگین نیترات در همه منابع به‏طور معنی‏‌داری کم‏تر از استاندارد جهانی یعنی 50 میلی‌گرم در لیتر (001/0p<) می‌باشد.

استنتاج: نتایج نشان داد که غلظت فلوراید در اکثر نقاط پایین‌تر از حد استاندارد می‌باشد که با توجه به اهمیت فلوراید در سلامت انسان، فلوئورزنی منابع آب در مناطق با فلوراید پایین می‏تواند یکی از گزینه های برنامه های سلامت وزارت بهداشت مطرح شود. هم چنین با توجه به روند افزایشی نیترات جهت جلوگیری از این روند، حریم‌گذاری چاه ها، اجرای طرح تصفیه‌خانه فاضلاب و کنترل مصرف کودهای ازته و پایش مستمر کیفیت آب ها باید انجام گیرد.