چکیده

سابقه و هدف: آلودگی خاک به فلزات سنگین، نگرانی بزرگ زیست محیطی است. آلاینده‌های خاک‌های شهری می‌توانند به طور مستقیم و غیر مستقیم مانند بلع، تنفس ذرات و جذب پوستی، خطرات قابل توجهی برای سلامت انسان به همراه داشته باشند. از این‌رو، هدف این پژوهش ارزیابی خطرات بهداشتی فلزات سنگین در خاک سطحی شهرستان آران و بیدگل است.

مواد و روش‌ها: نوع مطالعه از نوع توصیفی- مقطعی بود. 135 نمونه خاک سطحی در سال 1392 از محدوده شهرستان آران و بیدگل جمع‌آوری شد و غلظت عناصر کادمیوم، سرب، نیکل، روی و مس در نمونه‌ها تعیین گردید. خطرات سرطان زایی و غیرسرطان زایی فلزات سنگین خاک سطحی برای سلامت انسان به تفکیک مسیرهای بلع، تنفس و جذب پوستی با استفاده از روش پیشنهادی سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا برای کودکان و بزرگسالان ارزیابی شد.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که میانگین غلظت کل کادمیوم، سرب، نیکل، روی و مس در منطقه مورد مطالعه به ترتیب 72/0، 41/11، 87/29، 59/48 و 82/14 میلی‌گرم در کیلوگرم است؛ که این غلظت‌ها بیش‌تر از غلظت‌های زمینه بود. بیش‌ترین خطرات غیرسرطان‌زایی در هر دو گروه کودکان و بزرگسالان برای سرب (63/12 و 82/0) و کم‌ترین آن برای روی (3/0 و 04/0) بود. خطر تجمعی غیرسرطان‌زایی (HI) کل فلزات برای کودکان بالاتر از 17 و برای بزرگسالان بالاتر از 2 تعیین شد. مقادیر خطر سرطان‌زایی کادمیوم، سرب و نیکل برای کودکان ^6-10´37/6، ^6-10´78/6 و ^4-10´ 3 و برای بزرگسالان ^6-10´12/1، ^6-10´19/1 و ^5-10´19/6 بود.

استنتاج: نتایج نشان داد که خطرات سرطان زایی و غیرسرطان زایی در کودکان بیش از بزرگسالان است.