سابقه و هدف: مایع مغزی- نخاعی (CSF) دارای طیف وسیعی از مولکول‌های ضروری در فرآیند نوروژنزیس است. سلول‌های بنیادی پالپ دندان انسانی (hDPSCs) که از سلول‌های ستیغ عصبی مشتق شده‌اند، می‌توانند در حضور فاکتورهای نوروتروفیک مناسب به سلول‌های گلیال و نورون تمایز یابند. هدف از این مطالعه القای تمایز hDPSCs به سلول‌های نوروگلیال با استفاده از اسید رتینوئیک و CSF است.

مواد و روش‌ها: در این مطالعه تجربی، hDPSCs از دندان مولار سوم انسانی به روش مکانیکی- آنزیمی جدا و کشت داده شدند. 10⁵ × 2 سلول به هر یک از چاهک‌های پلیت 6 خانه‌ای منتقل و با اسیدرتینوئیک (گروه 1، گروه RA) و CSF (گروه 2، گروه CSF) به مدت 8 روز القاء شدند. هم‌چنین به مدت 4 روز توسط اسید رتینوئیک و 4 روز توسط CSF (گروه 3، گروه RC) تیمار شدند. ایمنوسیتوشیمی Nestin، βIII-tubulin و GFAP جهت ارزیابی استفاده شدند. طول آکسون سلول‌ها به روش نیترات نقره بررسی و اجسام نیسل با کریزل ویوله رنگ‌آمیزی شد. محاسبات آماری توسط نرم‌افزار SPSS 16 و با آزمون‌های آماری One-way ANOVA و Chi Square انجام گرفت.

یافته‌ها: مورفولوژی سلول‌های تمایز یافته به طور مشخص در گروه‌های تمایزی بعد از روز 5-3 تغییر یافت. نتایج ایمنوسیتوشیمی نشان داد که Nestin در همه گروه‌ها بیان شد. هم‌چنین بیش‌ترین درصد سلول‌های بیان‌کننده Nestin و βIII-tubulin به ترتیب در مراحل پیش‌القایی و القایی مشاهده شدند. اجسام نیسل به صورت ذرات توپر بنفش رنگ در سیتوپلاسم سلول‌های تمایز یافته شناسایی شدند.

استنتاج: یافته‌ها نشان می‌دهد که می‌توان از اسید رتینوئیک به عنوان پیش القاگر و CSF به عنوان القاگر جهت تمایز در شرایط آزمایشگاهی hDPSCs به سلول‌های نوروگلیال استفاده کرد.