---

سابقه و اهداف : بررسی میزان و ترکیب اجزاء پسماندهای شهری به عنوان اطلاعات اساسی برای طراحی، بهره برداری و بهینه سازی سیستم های مدیریت پسماند مورد نیاز است. هدف نهایی این تحقیق آنالیز کمی و کیفی مواد زائد شهر تبریز می‌باشد‌. مواد و روشها : تحقیق حاضر از نوع توصیفی- مقطعی بوده و نمونه برداری از کل مناطق شهر تبریز (۱۰منطقه ) و براساس روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی در مدت یک سال انجام شد. کل نمونه های برداشتی در طول فصل، ۱۲ نمونه از هر منطقه می‌باشد. سپس داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و EXCEL مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها : از ۱۲۰۰ تن پسماند تولیدی ۵۲ درصدآن را مواد آلی، ۱۳,۱ درصد کاغذ و مقوا و ۱۹ درصد را مواد قابل بازیافت پلاستیک، فلزات و شیشه و... تشکیل می‌دهد. در شهر تبریز بیشترین مقدار تولید زباله در ماه مرداد و کمترین مربوط به دی و سرانه زباله به ازای هر نفر حدود ۸۹۰ گرم می باشد. استنتاج : حدود ۸۵ درصد پسماند شهر تبریز را مواد قابل بازیافت و مواد آلی تشکیل می دهد که استفاده از آن ها از آلودگی محیط زیست جلوگیری می کند. همچنین از دیدگاه مردم افزایش آگاهی مردم و اهمیت دادن شهرداری به کاهش و بازیافت باید در راس برنامه های اجرا شده برای مدیریت پسماند باشد.

---

زمینه و هدف: خوردگی به شکل واکنش فیزیکی، شیمیایی متقابل بین فلز و محیط اطرافش می باشد و نتیجه اش تغییر در کیفیت آب می‌باشد. خورندگی باعث حل شدن لوله شده، که باعث ورود آلاینده‌ها به آب می‌شود. هدف از این تحقیق تعیین پتانسیل خورندگی و رسوب گذاری آب شرب شهر یاسوج در سال ۱۳۹۰ بود. روش بررسی: این مطالعه از نوع توصیفی، مقطعی بود. آزمایشات در شرکت آب و فاضلاب یاسوج و بر اساس روشهای استاندارد جهت انجام آزمایشات آب و فاضلاب انجام گرفت. نتایج آزمایشات با استفاده از نرم‌افزارهای اکسل و آنالیزکننده پایداری آب مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. و نتایج با استانداردهای ملی و بین المللی مقایسه شد. یافته ها: نتایج این بررسی نشان داد که مقدار کلسیم و جامدات محلول در محدوده استانداردهای ایران و WHO نمی‌باشند. میزان شاخص لانژلیه در تابستان بین ۹۱/۰- تا ۴۳/۰- و در زمستان ۶۶/۰- تا ۲۵/۰- بود. میانگین شاخص رایزنر در تابستان و زمستان به ترتیب ۲۳/۰±۶۱/۸ و ۰۷/۰±۴۸/۸ بود. متوسط شاخص‌های تهاجم، پوکوریوس و لارسون به ترتیب ۵۸/۱۱، ۱۳/۸ و ۲۹/۰ بود که نشان می‌دهد بیشتر آبها تمایل به رسوب‌گذاری ندارند و خوردگی ملایمی دارند. استنتاج: نتایج نشان داد که منابع تأمین آب شرب شهر یاسوج تا حدودی تمایل به خوردگی دارد. بنابراین پیشنهاد می‌شود کنترل کیفیت آب صورت گیرد. همچنین خطوط لوله آب باید با روشهای پیشگیری از خورندگی محافظت شوند.

---

سابقه و هدف : نیترات یکی از آلوده کننده های منابع آب زیرزمینی است که عمدتاً در ارتباط با مناطق کشاورزی و محدوده های دفع فاضلاب می باشد . هدف از این بررسی ، تعیین تغییرات مکانی و زمانی نیترات و نیتریت منابع آب می باشد. (Geographic Information system) GIS آشامیدنی شهرستان کهگیلویه با استفاده از مواد و روش ها: مطالعه حاضر از نوع توصیفی مقطعی در سال ۱۳۹۱ بود که بر روی ۱۸ منبع آب شرب و تعداد ۱۰۸ نمونه در شهرهای مختلف شهرستان که گیلویه صورت گرفت و نتایج آنالیز ۵ ساله آرشیو شده ، توسط شرکت آب و نسخه ۱۶ و آزمون همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. SPSS ، نسخه ۳ و ۹ GIS فاضلاب با نر مافزار ۱۸ و در تابستان و زمستان سال ۱۳۸۹ به ترتیب برابر با /۵±۱/ یافته ها: میانگین غلظت نیترات در سال ۱۳۸۵ برابر با ۵ ۲۰ میلی گرم در لیتر بود که همبستگی مستقیمی بین سال و افزایش غلظت نیترات و جود داشت /۸۳±۲/ ۲۰± و ۲ ۴/۶ غلظت نیتریت در بیش تر سال ها ثابت بوده است . تغییرات مکانی نشان دهنده کیفیت بدتر در قسمت .(R =۰/۹۲ ،p= ۰/۰۱) شمال غربی بود. بهترین روش درون یابی برای نیترات و نیتریت کریجینگ معمولی بوده است. استنتاج: طبق نتایج میزان نیترات روند افزایشی داشته و در بعضی قسمت ها در حال افزایش یافتن بیش از استاندارد می باشد. دلایل آن زمین شناسی منطقه و کشاورزی می باشد که جهت جلوگیری از این روند، حریم گذاری چاه ها، استفاده از رودخانه جهت تأمین آب کشاورزی، ساخت تصفیه خانه فاضلاب و غیره باید صورت گیرد

---

سابقه و هدف: پسماندها و فاضلاب بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها و مراکز بهداشتی و درمانی به علت برخورداری از پتانسیل ایجاد خطرات بهداشتی نیاز به بررسی و مدیریت ویژه دارند. لذا هدف از این مطالعه تعیین کمّی، کیفی و نحوه دفع پسماندها در مراکز بهداشتی و درمانی شهرستان گچساران است. مواد و روش‌ها: این یک مطالعه توصیفی- مقطعی است که در مراکز بهداشتی و درمانی شهرستان گچساران انجام گرفته است. جامعه مورد بررسی شامل مراکز بهداشتی و درمانی (۲۰ مطب، ۷ کلینیک، ۵ پایگاه بهداشتی، ۴ درمانگاه، ۳ آزمایشگاه، ۹ مرکز بهداشت، و۳۰ خانه بهداشت) شهرستان گچساران بوده است. روش نمونه برداری به صورت سرشماری بود و از هر یک از مراکز بهداشتی و درمانی ۹ نمونه در طی ۳ ماه برداشت و میانگین ۹ نمونه به عنوان وزن نهایی در نظر گرفته شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم افزارهای Excel، SPSS و آمار توصیفی انجام گرفت. یافته‌ها: میانگین تولید کل پسماند، پسماند عفونی و پسماند غیر عفونی تولیدی برای مراکز بهداشتی ودرمانی به ترتیب ۶۲۵، ۲۰۱و ۴۲۴ کیلوگرم در روز به دست آمد که با در نظرگیری ۲۰۳۱ مراجعه کننده به کلیه مراکز سرانه ۷/۳۰۷ گرم به دست آمد. در بین مراکز بهداشتی و درمانی مطب‌های پزشکی با ۷۰ کیلوگرم در روز بیش‌ترین و خانه‌های بهداشت با مقدار پسماند ۵/۴ کیلوگرم در روز کم‌ترین تولید پسماند عفونی را داشتند. استنتاج: با توجه به حجم بالای تولید پسماند عفونی در مراکز بهداشتی و درمانی و هم‌چنین تعداد و تنوع بالای این مراکز و خطر این پسماندها، نظارت دقیق و مستمر بر نحوه مدیریت این گونه مواد به خصوص در مرحله جمع‌آوری و دفع، جهت تامین، حفظ و افزایش سطح سلامت افراد مورد تماس و بقیه افراد جامعه مورد نیاز می‌باشد.

---

ذبیح الله یوسفی^۱     
رضاعلی محمدپور^۲    
ابراهیم زارعی^۳    
منصور برافراشته پور^۴

مولف مسئول: منصور برافراشته پور: ساری: دانشگاه علوم پزشکی مازندران، دانشکده بهداشت                                                  bmansoor۵۰@yahoo.com E-mail:
۱. استاد، گروه مهندسی بهداشت محیط، مرکز تحقیقات علوم بهداشتی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی مازندران، ساری، ایران
۲. استاد، گروه آمار زیستی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی مازندران، ساری، ایران
۳. مربی، گروه شیمی تجزیه، دانشکده شیمی، دانشگاه مازندران، ساری، ایران
۴. کارشناس ارشد، گروه مهندسی بهداشت محیط، کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی مازندران، ساری، ایران




در مقاله فوق که در شماره ویژه نامه ۲ اسفند ماه سال ۱۳۹۲ در دوره ۲۳ این نشریه منتشر شده بود، نام آقای ذبیح الله یوسفی (در چکیده انگلیسی) اشتباه چاپ شده بود، اصلاح گردید.