طالبی جویباری مریم، تقی یار لیلا. کاربردهای وزیکولهای خارج سلولی (EVs) مشتق از سلولهای بنیادی مزانشیمی (MSCs) در ترمیم ضایعات استئوآرتریت زانو. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران. 1402; 33 (230) :160-178
URL: http://jmums.mazums.ac.ir/article-1-20326-fa.html
چکیده: (661 مشاهده)
سابقه و هدف: بیماری دژنراتیو مفصل، بهویژه استئوآرتریت(OA)، یک بیماری جهانی است که با تخریب غضروف مفصلی و استخوانزیری مشخص میشود. براساس آمار حدود 250 میلیون نفر در جهان از نقص غضروف رنج میبرند. تاکنون هیچ روش درمانی قطعی برای OA گزارش نشده است. سلول درمانی یکی از استراتژیهای مناسب درمان ضایعات غضروفی است. با این حال، چالشهای فعلی مانند نیاز به مقیاس زیاد سلول وجود دارد. به تازگی، رویکردهای بدون سلول ابزار جدیدتری برای درمان نقص غضروف هستند. بهعنوان مثال، وزیکولهای خارج سلولی(EVs) ترشح شده توسط سلولهای مختلف، مسئول اثرات درمانی آنها هستند. این EV بهعنوان واسطه های درمانی مناسب، ابزار انتقال دارو یا نشانگرهای زیستی بیماری شناخته میشوند. بنابراین، به تازگی EVs به دلیل استحکام فیزیکوشیمیایی و زیست سازگاری بالا بهعنوان ابزارهای قدرتمند درمان بدون سلول شناخته شدهاند.
مواد و روشها: این مطالعه از نوع مروری است که خلاصهای از مطالعات پیش بالینی و بالینی که از EV مشتقشده از منابع سلولی مختلف استفاده کردهاند، ارائه میدهد. در این مطالعات از حیوانات کوچک و بزرگ آزمایشگاهی با ایجاد ضایعه غضروفی تجربی در زانو استفاده شده است و اثربخشی EV در درمان این ضایعات را بررسی کردند. علاوه بر این در مطالعه حاضر، تکنیکهای جداسازیEV که از چالشهای کاربرد EV است، بهطور خاص بررسی و معایب و مزایای آنها بررسی شده است. همچنین در این مطالعه نشان داده شد که EV جدا شده از هر سلول دارای ویژگیهای منحصر به فردی مانند خواص ضد التهابی، تمایز و درمانی است. مطالعات اخیر پیش بالینی را که از EVs بهعنوان یک حامل داروهایی مانند کوچک مولکولها، microRNA ها و یا ریزفاکتورهای فعال زیستی استفاده کردهاند نیز در این مطالعه بررسی و نتایج آنها بهطور خلاصه ارائه شد. علاوه بر این، تکنیکهای جداسازی EV و مشخصهیابی آنها که از دیگر چالشهای کاربرد EV است توضیح داده شد و چالشها مورد بحث قرار گرفت.
یافتهها: EVs بهسرعت بهعنوان رویکردهای درمانی جدید برای درمان ضایعات غضروفی و OA در حال پیشرفت هستند. با وجود تلاشهای فراوان در سلول درمانی و نتایج امیدوارکننده گزارششده در مدلهای متعدد بیماری، استفاده از سلولها بهویژه سلولهای اصلاحشده ژنتیکی محدودیتهایی در پزشکی احیاکننده دارد. شایان ذکر است که استفاده از EV مشتق شده از MSCs یا سلولهای تراریخته هیچ آسیبی برای بدن انسان ندارد. در نتیجه، EV درمانی بهعنوان یک رویکرد درمانی جدید معرفی شده است که خطرات احتمالی مشابهی با سلول درمانی ندارد. مطالعات بررسی شده نشان داد که EV جدا شده از منابع مختلف در بسیاری موارد از پیشرفت OA جلوگیری میکنند. همچنین نتایج برخی دیگر از مطالعات حاکی از توانایی EVs در ترمیم غضروف آسیب دیده است. بسیاری از مطالعات نشان دادند که در ضایعات با اندازه بحرانی غضروف، استفاده از EVs نیاز به داربست دارد. چندین مطالعه نشان دادند که زمان انتشار EV و دوز مورد نیاز EV براساس اندازه ضایعه در ترمیم و بازسازی غضروف مفصلی نقش موثری دارد.
استنتاج: با وجود نتایج امیدوارکننده استفاده از EV در مطالعات مذکور، به نظر میرسد که چالشهای EV درمانی نیاز به ارزیابی بیشتری دارد. به عنوان مثال، بازسازی یک ضایعه با سایز بحرانی نیاز به استفاده از داربستهای مناسب در شرایط دینامیک برای حمل EV دارد. بنابراین، سؤالات اساسی که باید در نظر گرفته شوند عبارتند از: چگونه میتوان از EVs به عنوان یک نانوذره به جای سلولهای بنیادی در ترکیب با روشهای مهندسی بافت استفاده کرد؟ خواص بیولوژیکی EV چیست؟ چه دوزی از EV برای اندازههای مختلف ضایعات غضروفی نیاز است و چگونه EVs در ضایعات پایدار هستند؟ در نهایت نقش EVs در هموستاز و پاتوژنز اتصالات چیست؟
نوع مطالعه:
مروری |
موضوع مقاله:
بيولوژي