دوره 34، شماره 236 - ( شهریور 1403 )
جلد 34 شماره 236 صفحات 207-190 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Nikookar S H, Bagheri G, Dehghan O, Sahraee F, Fazeli Dinan M, Motevalli Haghi S F, et al . An Overview of the Plague Situation and Its Vectors in Iran. J Mazandaran Univ Med Sci 2024; 34 (236) :190-207
URL: http://jmums.mazums.ac.ir/article-1-20851-fa.html
URL: http://jmums.mazums.ac.ir/article-1-20851-fa.html
نیکوکار سیدحسن، باقری گل نسا، دهقان امید، صحرایی فرزانه، فاضلی دینان محمود، متولی حقی سیدفرزاد، و همکاران.. مروری بر وضعیت طاعون و ناقلین آن در ایران. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران. 1403; 34 (236) :190-207
سیدحسن نیکوکار 
، گل نسا باقری ، امید دهقان ، فرزانه صحرایی ، محمود فاضلی دینان ، سیدفرزاد متولی حقی ، نصیبه حسینی واسوکلایی ، محمدرضا باقری
، گل نسا باقری ، امید دهقان ، فرزانه صحرایی ، محمود فاضلی دینان ، سیدفرزاد متولی حقی ، نصیبه حسینی واسوکلایی ، محمدرضا باقری
چکیده: (204 مشاهده)
طاعون یک بیماری مشترک بین انسان و دام است که توسط باکتری Yersinia pestis (یرسینیا پستیس) ایجاد می‌شود. این مطالعه یک مروری روایتی (Narrative review) می‌باشد. داده‌های مورد نیاز پژوهش از طریق جستجو در موتورهای جستجوی داده Google Scholar، پایگاه‌های علمی بین‌المللی شامل: Pub Med، Web of Science، (Sciencedirect, Scopus) Elsevier، Lilacs و پایگاه‌های علمی داخلی شامل: سامانه دانش‌گستر برکت (Barakatkns)، پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی (SID)، کتابخانه پزشکی ایرانی (Medlib)، بانک اطلاعات نشریات کشور (Magiran)، مرجع دانش (Civilica)، با استفاده از کلمات کلیدی فارسی "طاعون"، "یرسینیا پستیس"، "شیوع طاعون"، "کک" و "کنترل" و انگلیسی "Plague"، "Yersinia pestis"، "Plague outbreak"،"Flea"،"Control"، به‌صورت جستجوی انفرادی و جستجوی پیشرفته ترکیبی از سال 1974 تا ژوئن 2024 گردآوری شد. در مقاله حاضر، عامل و انواع طاعون، نحوه انتقال آن، روش‌های تشخیصی، وضعیت طاعون در دنیا و ایران، کک در ایران و روش‌های پیشگیری و کنترل بیماری مورد بحث قرار می‌گیرد.
این بیماری باعث سه همه‌گیری تاریخی بزرگ (پاندمی) شده است. ازجمله طاعون سیاه در قرن چهاردهم که میلیون‌ها زندگی را در اروپا، آسیا و آفریقا گرفت و عمیقاً جمعیت کشورهای آسیب دیده را تحت تأثیر قرار داد. طاعون هنوز در دنیا در بسیاری از مناطق کشورهای گرمسیری آفریقا، آسیا و آمریکا فعال است. اخیرا در جهان، بیش‌ترین موارد طاعون انسانی از ماداگاسکار گزارش شد. ناقل اصلی بیماری برای انسان، گونه زئونوپسیلا کئوپیس (Xenopsylla cheopis) در سراسر جهان معرفی شده است. در ایران، سوابق طاعون انسانی به گذشته بر می‌گردد. تغییرات اقلیمی و تغییرات اکولوژیکی ممکن است بر توزیع ناقلین و میزبانان طاعون تأثیر بگذارد و خطر بازگشت آن را حتی در مناطقی که بیماری در حال حاضر خاموش است، افزایش دهد. در ایران، افزایش تعاملات بین جوامع انسانی و حیات وحش، همراه با تغییر در شیوه‌های کشاورزی تحت تأثیر عوامل اقلیمی، می‌تواند شیوع طاعون را تسهیل کند. گزارش عامل بیماری در جوندگان و سگ‌ها در غرب ایران (کردستان و همدان) بر اهمیت ظهور مجدد طاعون در منطقه تاکید دارد. تظاهرات بالینی بیماری به اشکال بوبونیک، سپتی‌سمیک و پنومونیک رخ می‌دهد. شایع‌ترین نوع طاعون، طاعون خیارکی معروف است که به دنبال گزش ککی که قبلاً از حیوان آلوده تغذیه کرده است به وجود می‌آید و با علائمی همچون تب، سردرد، لرز، ضعف و خستگی، تورم و التهاب گره‌های لنفاوی ظاهر می‌شود. تاخیر در درمان، خطر مرگ و میر ناشی از بیماری را افزایش می‌دهد. طاعون، با تاریخچه‌ای پر از وحشت و خسارات، هم‌چنان یک چالش بهداشتی جهانی است. آشنایی با این بیماری و راه‌های پیشگیری و کنترل آن بسیار مهم است تا از شیوع مجدد آن جلوگیری شود.
با توجه به وضعیت فعلی طاعون در ایران، ضرورت پایش مداوم و مطالعات دقیق‌تر در زمینه بوم‌شناسی ناقلین، هم‌چنین توسعه استراتژی‌های مؤثر برای کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها احساس می‌شود. همکاری بین‌المللی در زمینه پژوهش‌های علمی و تبادل اطلاعات در مورد شیوع طاعون و راهکارهای کنترل آن از دیگر راه‌های مؤثر در این زمینه به شمار می‌رود. در نهایت، تقویت زیرساخت‌های بهداشتی و توسعه برنامه‌های آموزشی برای جامعه، از مهم‌ترین الزامات برای جلوگیری از شیوع طاعون و سایر بیماری‌های عفونی در ایران به شمار می‌آید.
این بیماری باعث سه همه‌گیری تاریخی بزرگ (پاندمی) شده است. ازجمله طاعون سیاه در قرن چهاردهم که میلیون‌ها زندگی را در اروپا، آسیا و آفریقا گرفت و عمیقاً جمعیت کشورهای آسیب دیده را تحت تأثیر قرار داد. طاعون هنوز در دنیا در بسیاری از مناطق کشورهای گرمسیری آفریقا، آسیا و آمریکا فعال است. اخیرا در جهان، بیش‌ترین موارد طاعون انسانی از ماداگاسکار گزارش شد. ناقل اصلی بیماری برای انسان، گونه زئونوپسیلا کئوپیس (Xenopsylla cheopis) در سراسر جهان معرفی شده است. در ایران، سوابق طاعون انسانی به گذشته بر می‌گردد. تغییرات اقلیمی و تغییرات اکولوژیکی ممکن است بر توزیع ناقلین و میزبانان طاعون تأثیر بگذارد و خطر بازگشت آن را حتی در مناطقی که بیماری در حال حاضر خاموش است، افزایش دهد. در ایران، افزایش تعاملات بین جوامع انسانی و حیات وحش، همراه با تغییر در شیوه‌های کشاورزی تحت تأثیر عوامل اقلیمی، می‌تواند شیوع طاعون را تسهیل کند. گزارش عامل بیماری در جوندگان و سگ‌ها در غرب ایران (کردستان و همدان) بر اهمیت ظهور مجدد طاعون در منطقه تاکید دارد. تظاهرات بالینی بیماری به اشکال بوبونیک، سپتی‌سمیک و پنومونیک رخ می‌دهد. شایع‌ترین نوع طاعون، طاعون خیارکی معروف است که به دنبال گزش ککی که قبلاً از حیوان آلوده تغذیه کرده است به وجود می‌آید و با علائمی همچون تب، سردرد، لرز، ضعف و خستگی، تورم و التهاب گره‌های لنفاوی ظاهر می‌شود. تاخیر در درمان، خطر مرگ و میر ناشی از بیماری را افزایش می‌دهد. طاعون، با تاریخچه‌ای پر از وحشت و خسارات، هم‌چنان یک چالش بهداشتی جهانی است. آشنایی با این بیماری و راه‌های پیشگیری و کنترل آن بسیار مهم است تا از شیوع مجدد آن جلوگیری شود.
با توجه به وضعیت فعلی طاعون در ایران، ضرورت پایش مداوم و مطالعات دقیق‌تر در زمینه بوم‌شناسی ناقلین، هم‌چنین توسعه استراتژی‌های مؤثر برای کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها احساس می‌شود. همکاری بین‌المللی در زمینه پژوهش‌های علمی و تبادل اطلاعات در مورد شیوع طاعون و راهکارهای کنترل آن از دیگر راه‌های مؤثر در این زمینه به شمار می‌رود. در نهایت، تقویت زیرساخت‌های بهداشتی و توسعه برنامه‌های آموزشی برای جامعه، از مهم‌ترین الزامات برای جلوگیری از شیوع طاعون و سایر بیماری‌های عفونی در ایران به شمار می‌آید.
نوع مطالعه: مروری |
موضوع مقاله:
حشره شناسی پزشکی
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
Articles Copyright © The Author(s). Owned by Mazandaran University of Medical Sciences.
تماس با ما
ساری- میدان معلم- ساختمان شماره2 دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مازندران- طبقه سوم- معاونت تحقیقات و فناوری- دفترمجله
تلفن: 01134484874
پست الکترونیکی : jmums
mazums.ac.ir
