چکیده

سابقه و هدف: آلودگی محیط‌زیست با فلزات سنگین و انتقال آن به محصولات به عنوان یک مشکل جهانی در حال گسترش، مطرح می‌باشد. این مطالعه با هدف سنجش فلزات سنگین در پساب و لجن تصفیه خانه فاضلاب شهر گرگان انجام شد.

مواد و روش‌ها: این مطالعه از نوع توصیفی- تحلیلی است که تعداد 176 نمونه پساب و لجن برگشتی و خشک شده از محل تصفیه‌خانه فاضلاب گرگان طی 6 ماه در سال 95 نمونه‌برداری و غلظت فلزات سرب، کادمیوم، نیکل و کروم توسط دستگاه پلاروگراف مدل متروم ساخت کشور سوئیس و جذب اتمی کوره مدل 240 واریان در محل آزمایشگاه دانشکده بهداشت دانشگاه علوم‌پزشکی گلستان سنجش شد.

یافته‌ها: میانگین غلظت سرب در پساب mg/L 06/0±105/0 بوده که این مقدار برای کادمیم 008/0±0089/0، نیکل 108/0±095/0 و برای کروم 175/0±102/0 میلی‌گرم در لیتر اندازه‌گیری شده است. در لجن برگشتی فاضلاب شهری میزان غلظت فلزات سنگین سرب، کادمیم، نیکل و کروم به ترتیب 65/217±48/323، 3/3±44/2، 79/322±14/354 و 59/252±53/388 میلی‌گرم بر کیلوگرم وزن خشک سنجش شد. همچنین در لجن خشک شده دفعی نیز میانگین غلظت سرب 67/2±48/58، کادمیم N.D، نیکل 98/1±31/30 و کروم 81/813±25/506 میلی‌گرم بر کیلوگرم وزن خشک به دست آمده‌است.

استنتاج: غلظت فلزات سنگین در پساب و لجن خشک شده، به استثناء لجن برگشتی، در زیر حد استاندارد بود. با توجه به مصرف طولانی، لزوم تثبیت سایر پارامترها و اثر تجمع‌پذیری فلزات در لجن، باید در کاربرد آن‌ها برای برای مصارف کشاورزی دقت و احتیاط لازم به عمل آید. به همین دلیل و به لحاظ اهمیت حضور این نوع از آلاینده‌ها در خاک و محصولات غذایی، پایش مستمر آن‌ها توسط شرکت‌های آب و فاضلاب ضروری است.